ثبت نام و دریافت هدیه
اگر شیوه درست بیان انتقاد را ندانید، حتی اگر ایرادتان درست هم باشد، باعث آزردگی و گاه تنفر دیگران خواهید شد
هنر میخواهد رفتار آزار دهنده شخصی را ببینید و بدون اینکه اخمی روی پیشانیاش بنشانید از او انتقاد کنید؛ بیتوجهی به رفتار زشت دیگران، مخصوصا اگر عزیز باشد و نزدیک، فقط باعث تکرار رفتار اشتباه می‌شود و شاهنامهای است که انتها ندارد. اگر راه و روش انتقاد سازنده را نمیدانید و در عینحال در شرایطی هستید که نیاز به اصلاح رفتار یا دیدگاه فرد خاصی دارید، باید روابط و مهارت های اجتماعی خود را بهبود ببخشید. بنابراین خواندن این مقاله را از دست ندهید.
سه ویژگی کلیدی انتقاد سازنده
یک انتقاد سازنده باید دارای سه ویژگی وضوح، دستیافتنی و کاملا بیطرفانه باشد.
- وضوح به این معنی است که تا حد ممکن منظورتان را روشن و واضح بیان کنید تا مخاطب دچار سوء تعیبر نشود.
- در عینحال موضوع انتقاد شما قابلیت تحقق را داشته باشد؛ یعنی مطمئن باشید که شخص مقابلتان میتواند آن رفتار را اصلاح کند.
- ویژگی سوم انتقاد سازنده داشتن، یک دیدگاه بیطرفانه و دور از قضاوت شخصی شما است.
اول آرامش دوم انتقاد
انتقاد اگر سازنده نباشد باعث ایجاد حس شرمساری و سرزنش در طرف مقابلتان می‌شود و مانند آب رفته‌ای است که هرگز بر نمی‌گردد.
اما ویژگی یک انتقاد سازنده، بیانِ خوب کلمات و لحن مناسب است. در شرایطی که ناراحت و عصبانی هستید بهتر است واکنشی به رفتار اشتباه دیگران نشان ندهید مگر اینکه توانسته باشید واکنش‌تان را کنترل کنید. توصیه ما این است که عمل انتقاد سازنده را تا آرام شدن اعصاب‌تان به تعویق بیندازید. حتی اگر نیت خوبی از بیان انتقادتان داشته باشید، لحن و کلام نامناسب شما خشم طرف مقابل را برخواهد انگیخت.
نگویید شما؛ بگویید من
در بیان انتقاد سازنده به این نکته توجه کنید که شما تنها از رفتار شخص مقابلتان آزردهخاطر شدهاید نه شخصیت وجودی او. بههمین دلیل وقتی قصد انتقاد دارید، هرگز از جملاتی که با «تو» شروه می‌شود شروع نکنید. درعوض از این جملات استفاده کنید:«این رفتار باعث آزار من شده است و یا من را سخت غمگین ساخته است».
یا اگر کارفرما هستید و قصد انجام یک انتقاد سازنده از کارمندان را دارید بگویید: «چقدر خوب می‌شد که این مورد برای مثال انجام یک پروژه یا وظیفهای خاص به این شکل انجام می‌شد».
هرگز در یک مکان شلوغ و در بین افراد حاضر در جمع، از کسی انتقاد نکنید. اگر قصد انتقاد سازنده از همسرتان را دارید از او دعوت کنید که با یکدیگر قدم بزنید و در این لحظات خوش، انتقادتان را بیان کنید.
شتاب زده انتقاد نکنید
چقدر خوب است که در بیان انتقاد سازنده‌تان ابتدا از نقاط قوت شخص مقابل صحبت کنید و اگر ویژگی مثبتی در او میبینید درآغاز انتقادتان حتما این موضوع را بیان کنید.
با رعایت این نکته، عزت نفس شخص مقابل لطمه نمیبیند و دچار احساساتی نظیر سرزنش و عدم کفایت نمیشود. این مورد نه تنها در بیان انتقاد سازنده بلکه در تمامی گفتمانها باید مورد توجه قرار گیرد؛ یعنی بیان نکات مثبت افراد، باعث ایجاد یک رابطه موفق می‌شود.
در این زمینه مطالعه خلاصه کتاب «هر چیزی قابل مذاکره است» اثر هرب کوهن را به شما پیشنهاد میکنیم. این کتاب اصول گفت و گوی مفید و سازنده را در تمامی موقعیتهای شخصی و حرفه‌ای با شما در میان میگذارد.
اگر تمام ویژگیهایی که در مورد انتقاد سازنده برایتان شرح دادیم را رعایت کردید، موضوع دیگری مطرح می‌شود که آن، صلاحیت شما برای انجام چنین انتقادی است.
فرض کنید یکی از دوستان شما دچار اضافه وزن شده و شما با وجود اینکه خودتان از اضافه وزن رنج میبرید از او می‌خواهید که وزنش را کم کند. دراین حالت، حتی اگر قصد و نیت خیری هم داشته باشید باعث حالت دفاعی در شخص مقابلتان میشوید.
اگر در جایگاه یک فرد موجه و متخصص در آن موضوع هستید انتقاد سازنده شما جواب می‌دهد یا داشتن روابط احساسی نزدیک با شخص مورد نظر، تاثیر انتقاد سازنده را البته با ویژگیهایی که برشمردیم، بیشتر میکند.
ممنون از شما.