ثبت نام و دریافت هدیه
مهارت نه گفتن
همه انسان‌ها به شکل غریزی تمایل دارند تا دیگران را از خود راضی نگاه دارند و آنها را خوشحال کنند. به همین دلیل پاسخ منفی دادن به خواستههای دیگران کار دشواری است. این موضوع باعث می‌شود تصور کنیم کسانی که می‌توانند بدون توجه به خواستههای دیگران، مسیری که دوست دارند را پیش بگیرند، افراد قوی و موفقی هستند. این قدرت را ناشی از یک مهارت درونی می‌دانیم که از آن به عنوان مهارت نه گفتن یاد می‌شود.
همه ما در روابط خود به دنبال تایید شدن و گرفتن پاسخ مثبت هستیم و از شنیدن یا گفتن پاسخ منفی احساس ناخوشایندی داریم. نه گفتن به معنی رد کردن خواسته‌ها و آرزوهای دیگران است و از آنجا که افراد به دنبال ایجاد رابطه مثبت هستند، پس از شنیدن پاسخ منفی همه تلاش خود را به کار می‌گیرند تا نظر طرف مقابل را عوض کنند و پاسخ منفی او را به پاسخ مثبت تبدیل کنند.
در این مقاله، به موضوعی اشاره می‌کنیم که ممکن است در یک طرف آن باجگیران عاطفی ایفای نقش کنند. بنابراین لازم است قبل از مطالعه ادامه مقاله، درباره نشانه‌های این اشخاص و راهکارهای خلع سلاح آنها اطلاعاتی را به دست بیاورید. سوزان فوروارد، روان درمانگر و نویسنده کتاب‌های پرفروش در نیویورک تایمز، علل و عوامل این پدیده را به خوبی در کتاب باجگیری عاطفی توضیح می‌دهد.
بنابر آنچه گفته شد، مهارت نه گفتن به عنوان یکی از مهارت‌های مهم در توانایی‌های ارتباطی شناخته شده که تقویت آن به خصوص در فرهنگ مردم ایران امری مهم و غیرقابل انکار است.
برای هر پاسخ مثبتی که به درخواستهای دیگران می‌دهید، باید این را در نظر داشته باشید که مسئولیت و تعهد نیز به دنبال آن میآید و این مسئولیت و تعهد ممکن است تا حدودی اضطراب به همراه داشته باشد. هنگامی که به درخواستهای زیادی پاسخ مثبت می‌دهید، تحت اضطراب شدیدی قرار می‌گیرید که این باعث خستگی فکری و روحی شما می‌شود و از انجام کارها و الویت‌های مهم خودتان باز می‌مانید.
بنابراین بسیاری از ما مهارت نه گفتن را نیاموخته‌ایم و یا جرات نه گفتن را نداریم.
به هر حال خود ما هم در بسیاری از اوقات به عنوان موجودی اجتماعی نیاز به لطف و کمک دیگران خواهیم داشت و این برای انسان‌ها امری اجتناب‌ناپذیر است. به همین دلیل خوب است که خودمان هم شرایط صحیح درخواست و مذاکره با دیگران را بدانیم تا کمتر پاسخ «متاسفم، نمی‌توانم کاری که می‌خواهید را انجام بدهم» را دریافت کنیم.
اگر علاقه‌مند شدید که از این نکات سر در بیاورید، مطالعه کتاب چگونه با هرکسی صحبت کنیم را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
اگر آن انیمیشن کوتاه مرد دست به جیب را دیده باشید، متوجه می‌شوید منظور چیست. اما اگر ندیدید، به مثال‌های زیر توجه کنید تا تفاوت نه گفتن به خواستههای غیرمعقول و نه گفتن به درخواستهای ممکن را بهتر درک کنید:
اگر در آسانسور در حال بسته شدن است و فردی دست تکان می‌دهد تا آسانسور را برایش نگه دارید، نه گفتن یعنی پاسخ منفی به درخواست لطف!
اگر در حال پارک کردن ماشینتان هستید و جای پارک متعلق به شماست، از قضا عجله هم دارید و فردی که می‌تواند در کوچه بعدی ماشینش را پارک کند، از شما خواست جای پارکتان را به او بدهید، نه گفتن به او یعنی پاسخ منفی به درخواست غیرمعقول!
جرات نه گفتن
اگرچه ملاحظه کردن احوال دیگران اهمیت دارد و میتوان آن را به عنوان یکی از ویژگی‌های مثبت فرهنگ کشورمان دانست، اما گاهی باعث می‌شود پیام به درستی منتقل نشود. برای مثال مهارت نه گفتن به این شکل است که اگر به طور صریح و قاطع گفته نشود، ممکن است فرد پاسخ منفی را متوجه نشود.
امید واهی دادن نه تنها باعث اتلاف وقت طرف مقابل در مذاکره می‌شود، بلکه موجب مشغله فکری و احساس ناخوشایند برای خودتان نیز می‌شود. بدتر از همه اینکه طرف مقابل در نهایت هم از اینکه درخواستش را رد کردید و هم اینکه وقتش را تلف کرده‌اید دلخور می‌شود.
پس نه گفتن یک مهارت است که باید آن را بیاموزیم و جرات نه گفتن فقط با دانستن راهکارها و تمرین کردن بدست میآید. زمانی که در حال آموختن مهارت نه گفتن هستید یاد می‌گیرید که از واژه‌ها نترسید، محترمانه برخورد کنید و حرف دلتان را به راحتی بزنید. راهکارهای تقویت و یادگیری مهارت نه گفتن به شرح زیر است:
● قرار نیست بتوانید همه کارها را انجام دهید
بپذیرید و درک کنید که قرار نیست از پس همه کارهایی که به شما پیشنهاد یا از شما درخواست می‌شود، بربیایید و تمام زمان خود را بر روی انجام کارهایی بگذارید که به میل دیگران است. اگر فکر می‌کنید بخشی از خواستههای دیگران برایتان قابل انجام است، به فرد بگویید که فقط بخشی را می‌توانید مدیریت کنید. برای انجام مابقی آن بهتر است روی شخص دیگری حساب باز کنند.
درواقع برای تشخیص اینکه چه درخواستی را باید رد کنید و کدام را بپذیرید، باید بتوانید در لحظه شفاف بیندیشید و تبعات و مسئولیت‌های انتخابهایتان را به درستی در نظر بگیرید. اگر انتخاب و تصمیم‌گیری در این مواقع برایتان امر چالش برانگیزی است، مطالعه نکات کتاب هنر شفاف اندیشیدن کمکتان می‌کند دیدگاهتان در تصمیم‌گیری را بازبینی کنید.
● شما با نه گفتن خودخواه نخواهید شد
افرادی هستند که فکر می‌کنند با رد کردن خواسته دیگران، در نظر آنها فردی خودخواه جلوه می‌کنند. البته بسیاری از افراد، زمانی که به پیشنهادشان دست رد می‌زنید به شما وصله خودخواهی می‌چسبانند. این مساله طبیعی است و بهتر است به آن توجه زیادی نکنید.
شما باید متوجه این موضوع باشید که حتی در صورت پاسخ منفی به خواسته دیگران، شما تنها تصمیمی را گرفتید که در آن موقعیت به نظرتان درست بوده و با برنامه‌ها و الویت‌های شما هماهنگی بیشتری داشته است. این مسئله ارتباطی با بی‌اهمیتی به خواسته دیگران و خودخواهی ندارد.
● همیشه نمی‌توانید به میل دیگران رفتار کنید
احترام گذاشتن به دیگران با همیشه راضی نگه داشتن و طبق میل دیگران رفتار کردن متفاوت است. حتما می‌دانید که راضی نگه‌داشتن دیگران موجب می‌شود که خودتان از زندگی لذت کافی را نبرید و همیشه احساس کمبود کنید. در ذهن خود حک کنید تنها کسی که باید در زندگی شما راضی نگه داشته شود، خود شما هستید. یا حداقل خودتان و افراد درجه یک زندگیتان!
● به جنبه‌های مثبت نه گفتن فکر کنید
داشتن آرامش در زندگی و دید مثبت به مسائل زندگی، هر دو در جایگاهی قرار دارند که مکمل یکدیگرند؛ یعنی فردی که دارای آرامش است قطعا در زندگی مثبت‌نگر است. همین موضوع برای نه گفتن هم صدق می‌کند. تا به حال با خود فکر کرده‌اید زمانی که به خواسته دیگری به شرطی که باب میل شما نباشد “نه” می‌گویید، دارای حس خوب اعتماد به نفس می‌شوید؟
● محکم صحبت کنید
محکم، با صدایی رسا و با اعتمادبه نفس اما با الفاظ و لحن محترمانه، خواستههای نابجا را رد کنید. هرچقدر در زمان گفتگو طنین صدای شما محکم باشد، حس اعتماد به نفس بیشتری را به طرف مقابل منتقل می‌کنید و این باعث می‌شود افراد به درخواستهای غیرمعقولشان پافشاری نکنند.
● به زبان بدن توجه کنید
علم شناخت زبان بدن به شدت در دنیای امروزی کاربردی است و باید به آن توجه شود. جرات نه گفتن را زمانی به دست می‌آورید که سر خود را بالا بگیرید و به چشمان شخص مقابل نگاه کنید و به درخواست او به راحتی پاسخ منفی بدهید. همچنین با یادگیری راهکارهای شناخت زبان بدن، می‌توانید از زبان بدن دیگران متوجه شوید چه وقت زمان مناسبی برای درخواست کردن از آن‌هاست و به شما پاسخ مثبت خواهند داد.
پیشنهاد مطالعه: مهارت نه گفتن – چگونه نه بگوییم؟
● با یک دلیل محکم طرف مقابلتان را قانع کنید
درست است که نیاز نیست مسائل شخصی زندگیتان را کامل و جامع به همه توضیح دهید ولی می‌توانید با یک جمله دلیل نه گفتن خود را توضیح دهید. سپس پیشنهاد و یا خواسته طرف مقابلتان را رد کنید و او را قانع کنید. این کار در بیشتر موارد، باعث می‌شود فرد مقابل از شما دلگیر نشود.
البته، فراموش نکنید که اصلا نیازی به توضیح بابت تصمیم خود ندارید. اما اگر فرد درخواست کننده، برایتان شخص مهمی است، شاید توضیح دادن راهکاری برای جلب رضایت طرف مقابل باشد.
● گزینه جایگزین ارائه دهید
پس از اینکه به پیشنهاد شخص مقابل پاسخ نه می‌دهید، گزینه‌ی جایگزینی را برای خواسته‌اش پیدا کنید و این‌بار شما به او پیشنهاد دهید. اما دقت کنید اگر کسی که باید این پیشنهاد جایگزین را عملی کند، باز هم خود شما هستید، جوانب آن را به خوبی بسنجید تا این بار توسط خودتان به دردسری که از عهده‌اش بر نمی‌آیید دعوت نشوید!
قدرت نه گفتن
احتمالا یکی از اصلی‌ترین دلایل سخت بودن پاسخ منفی به خواستههای دیگران، ترس از قضاوت شدن است. قضاوت شدن امری است که ما را از انجام بسیاری از کارهایی که تمایل شخصی به انجام آنها داریم بازمی‌دارد. اما ترس از قضاوت شدن برای پاسخ منفی می‌تواند تبعاتی برای ما به دنبال داشته باشد.
افراد زمانی قدرت نه گفتن را پیدا می‌کنند که خود را با ارزش بدانند و الویت‌های خود را بشناسند. در این صورت است که فرد با شناخت کاملی که از خود دارد می‌تواند تشخیص دهد که آیا از پس خواسته طرف مقابل برمی‌آید یا خیر.
افرادی که اعتماد به نفس و عزت نفس بالایی دارند، قدرت نه گفتن و به تبع آن مهارت نه گفتن خوبی دارند. افراد با اعتماد به نفس، به خود ایمان دارند و مهارت‌ها و توانایی‌های خود را می‌شناسند و در پاسخگویی به خواسته دیگران قاطعانه عمل می‌کنند.
مزایای نه گفتن
آموزش و تقویت مهارت نه گفتن، مزایای بسیاری به خصوص در جهت رشد شخصیتی دارد. از آنجا که افراد با ایستادن در مقابل خواستههای غیر‌منطقی و زیان‌بار احساس بالندگی می‌کنند و کنترل زندگی و تصمیمات خود را به دست می‌گیرند، نه گفتن می‌تواند باعث افزایش اعتماد به نفس نیز بشود.
از مزایای دیگر نه گفتن میتوان به صرفه‌جویی در زمان اشاره کرد. زمانی که مسئولیت زیادی را قبول می‌کنید باید بیشتر زمان خود را صرف انجام دادن کاری که به شما محول شده کنید و ممکن است از برنامه ریزی‌های خودتان عقب بیفتید.
توجه داشته باشید زمانی که قرار باشد همه افراد را در زندگی خود راضی نگه دارید، موفقیت از شما دورتر و دورتر می‌شود. اما اگر مهارت نه گفتن را به خوبی بلد باشید، سرعت شما برای رسیدن به موفقیت چند برابر خواهد شد.
بسیاری از افراد هنگامی که می‌بینند فردی همه درخواست‌ها را می‌پذیرد، از او سوء استفاده می‌کنند و کارهای خود را بر دوش او می‌اندازند. احتمالا در اطرافیانتان چنین اشخاص از خود گذشته‌ای را دیده‌اید، اگر هم ندیده‌اید ممکن است خود شما آن فرد مورد نظر باشید! در هر صورت اینکه فردی نتواند در مقابل سوء استفاده دیگران بایستد و این زنجیره مخرب را قطع کند، باعث آسیب‌های جدی به پیشرفت و سلامت روان خودش در درازمدت می‌شود.
مهارت نه گفتن در زندگی و کار
با تقویت مهارت نه گفتن در زندگی شخصی و حرفه‌ای، رسیدن به اهداف راحت‌تر می‌شود. به خصوص در زندگی کاری، بسیاری از افراد از سوء استفاده و عدم توانایی نه گفتن در مقابل همکاران خود رنج می‌برند.
برای انجام دادن این کار به شکل صحیح باید مرزهای خود را با همکاران و مقام‌های بالاتر مشخص کنید. مرزبندی ممکن است در ابتدا دشوار باشد اما اگر همکاران شما به شکل دائم درخواست‌هایی از شما داشته باشند که موجب فرسایش فکری و جسمی شما شود، متوجه خواهید شد که این کار چقدر برایتان مفید خواهد بود.
البته باید به این نکته توجه کرد که نه گفتن یا هرگونه پاسخ منفی باید با احترام کامل و رعایت ادب صورت گیرد. زیرا شنیدن پاسخ منفی در حالت عادی به طرف مقابل حس ناخوشایندی می‌دهد و اگر با بی‌ادبی یا زیر سوال بردن شخصیت مقابل همراه باشد، ممکن است رابطه ما با او به طور کامل از بین برود.
برای تقویت تک‌تک مهارت‌های مورد نیازتان به منظور پیشرفت در زندگی شخصی و اجتماعی، خلاصه کتاب های ارزشمند دنیا در وبسایت بوکاپو به صورت متنی و صوتی در دسترس شماست. پیشنهاد می‌کنیم به دسته‌بندی‌های مختلف در وبسایت بوکاپو سر بزنید و با مطالعه کتاب‌های مفید و ارزشمند روز دنیا، مقدمات پیشرفت خودتان را فراهم کنید.
نه گفتن یک مهارت است که با تکرار و تمرین بدست میآید. برای نه گفتن کافی است رسا و محکم صحبت کنید، در چشمان شخص مقابل نگاه کرده و پاسخ خود را به همراه دلیل بیان کنید.
قدرت نه گفتن به میزان زیادی به اعتمادبهنفس فرد بستگی دارد؛ اما میتوان با آموزش و تمرین این قدرت را افزایش داد و در مقابل خواستههای نامعقول با صراحت پاسخ منفی داد.
