ثبت نام و دریافت هدیه
رابرت اف کندی سیاستمدار امریکایی گفته است «تنها کسانی که شجاعانه به استقبال بزرگترین شکست‌ها می‌روند، می‌توانند به بزرگترین موفقیت‌ها دست یابند». اگرچه به ما یاد داده شده است که باید تا حد ممکن از شکست خوردن اجتناب کنیم، اما مزایای شکست نیز کم نیست و این چیزی است که کمتر درباره آن شنیده‌ایم.
در این مقاله از مجله بوکاپو می‌خواهیم از زاویه دیگری به شکست‌ها و ناکامی‌هایمان نگاه کنیم و درباره مزایای شکست، دلایل ترس از شکست و یادگیری از شکست‌هایمان بیشتر بدانیم. با ما همراه باشید.
آشنایی با مزایای شکست: ۵ مزیت شگفت انگیز ناکامی ها
ناپلئون هیل، نویسنده مشهور امریکایی در کتاب پرفروش خود به نام بیندیشید و ثروتمند شوید می‌گوید «هر شکست، هر حادثه تلخ و هر اندوه و مصیبتی، در دل خود محاسن و مزایایی را پنهان کرده است که از رنج‌ها و دردهای ناشی از آن شکست، بزرگتر هستند».
همه ما دوست داریم بیش از تلخی شکست، شیرینی موفقیت را بچشیم. دوست داریم موفقیت‌های خارق‌العاده افراد مشهور را بشنویم و به این فکر نکنیم که پشت این موفقیت چه شکست‌ها و چه زمین خوردن‌هایی وجود داشته است.
بخواهیم یا نخواهیم، شکست بخش جدایی‌ناپذیر همه مسیرهایی است که ما برای رسیدن به اهدافمان طی می‌کنیم. همه ما با شکست‌های کم یا زیاد، کوچک یا بزرگ مواجه می‌شویم اما مسئله اینجاست که هنوز نمی‌دانیم با شکست‌هایمان چگونه مواجه شویم.
آنچه کمتر به آن توجه کرده‌ایم این است که شکست اگرچه می‌تواند ناراحت‌کننده باشد اما بی‌فایده نیست. ما از مزایای شکست غافل شده‌ایم و تنها به وجه منفی و ناکامی آن توجه کرده‌ایم.
مهم‌ترین مزایای شکست
در این بخش می‌خواهیم به ۵ مورد از مهم‌ترین مزایای شکست خوردن اشاره کنیم که دیدگاه ما را نسبت به شکست خوردن تغییر میدهد:
شکست معلم خوبی برای ما است
شاید شکست در نگاه اول تلخ و آزاردهنده به نظر برسد، اما قطعاً آموزگار توانمند و شایسته‌‌ای است. وقتی شکست می‌خوریم، چه در محل کار، چه در امور اقتصادی و مالی و یا حتی در روابط عاطفی، متوجه می‌شویم که دقیقاً چه کاری را نباید انجام دهیم. می‌فهمیم که کدام راه‌ها، در واقع بی‌راهه هستند.
شکست در آتش اشتیاق ما می‌دمد
بزرگترین دشمن موفقیت در طولانی‌مدت، رضایت بیش‌ازحد از وضع موجود است. رضایتی که باعث میشود افراد برای رسیدن به وضعیتی بهتر، تلاش نکنند و در سکون باقی بمانند.
تاریخ پر است از سرگذشت ملت‌ها و تمدن‌هایی بزرگ با فرهنگی غنی که در خاطره گذشته قدرتمندشان گرفتار شده‌اند و برای ساختن آینده نمی‌کوشند.
اما شکست خوردن راهی است که به ما اشتیاق تلاش دوباره و دوباره میدهد. شکست، خود می‌تواند انگیزه ما برای دستیابی به موفقیت شود.
شکست شخصیتی قویتر برای ما به ارمغان می‌آورد
وقتی اوضاع بر وفق مراد است، همه می‌توانند ژست قهرمان بودن به خود بگیرند. اما وقتی مانع‌ها سر راهمان سبز میشود چه؟ آیا باز هم لبخند می‌زنید و از جایتان بلند می‌شوید؟ آیا از امتحان شکست خوردن سربلند بیرون می‌آیید؟
ناکامی‌ها و شکست‌ها، موقعیت‌هایی هستند که در آنها باید صبوری، ابراز احساسات به صورت صحیح، توانایی حل مسئله و استمرار خود را بیازماییم و تقویت کنیم. این یکی دیگر از مزایای شکست است که باعث میشود بعد از هر ناکامی، علاوه بر درس‌هایی که برای بهتر انجام دادن کارمان یاد گرفته‌ایم، شخصیت قوی‌تری هم پیدا کنیم.
شکست ما را با واقعیت‌ها روبرو می‌کند
شکست سریع‌ترین راهی است که می‌تواند ما را از انکار واقعیت‌ها برهاند. وقتی شکست می‌خوریم همه خطاها، بی‌دقتی‌ها و سهل‌انگاری‌هایمان را کنار هم می‌بینیم.
در واقع شکست باعث میشود دید ما نسبت به شرایطی که در آن هستیم بازتر و شفاف‌تر شود. پس از هر شکست در مسیری که می‌پیماییم، اهدافی که انتخاب کرده‌ایم و ابزارهایی که برای رسیدن به هدف انتخاب کرده‌ایم بازنگری می‌کنیم و تصمیمات دقیق‌تری می‌گیریم.
شکست خلاقیت ما را شکوفا می‌کند
زمانی آلبرت انیشتین گفت «دیوانگی یعنی کاری را بارها و بارها به یک روش ثابت و تکراری انجام بدهید و انتظار داشته باشید نتایج متفاوتی کسب کنید».
شکست چیزی است که ما را از این دیوانگی می‌رهاند. چرا که با تمام قوا به ما نشان میدهد راهی که انتخاب کرده‌ایم، اشتباه است. و اینجاست که ما مکثی می‌کنیم و سعی می‌کنیم در تک تک گام‌هایمان تجدیدنظر کنیم.
در چنین شرایطی به دنبال راه‌های نرفته و ایده‌های جدید می‌رویم. ریسک می‌کنیم و برای رسیدن به نتیجه، خطر امتحان کردن راه‌های جدید را به جان می‌خریم. شکست باعث میشود به دنبال چیزهایی برویم که قبلاً بهشان فکر نکرده بودیم.
سه دلیل مهم ترس از شکست
پائولو کوئیلو می‌گوید «تنها یک چیز می‌تواند رسیدن به یک رویا را غیرممکن سازد و آن ترس از شکست است» با همه مطالبی که درباره مزایای شکست گفته شد، نمی‌توان انکار کرد که ترس از شکست در اعماق ذهن ما ریشه دوانده است.
این ترس گاهی می‌تواند چنان شدت بگیرد که حتی به یک فوبیا تبدیل شود: آتیکی‌فوبیا یا ترس بیمارگونه از شکست. افرادی که از آتیکی‌فوبیا رنج می‌برند معتقدند به اندازه کافی «خوب و شایسته» نیستند و همیشه خود و اطرافیانشان را ناامید کرده‌اند.
آنها از هر موقعیتی که احتمال شکست خوردن در آن وجود داشته باشد اجتناب می‌کنند، موقعیت‌های بسیار ساده‌ای مانند امتحان‌های مدرسه یا مصاحبه‌های کاری.
ترس از شکست عمدتاً به خاطر دلایل محیطی و اثر جامعه و خانواده بر ما به وجود می‌آید. برخی از دلایل این مسئله عبارتند از:
کمال‌گرایی
بسیار از افراد کمال‌گرا، چنان استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای برای خود وضع کرده‌اند که رسیدن به آنها عملاً غیرممکن است.
این افراد ارزشمندی خود را در گرو رسیدن به اهداف و استانداردهای سختگیرانه خود می‌دانند و چون اهمیت زیادی برای همیشه در اوج بودن قائل هستند، از تجربه موقعیت‌هایی که احتمال شکست‌خوردنشان وجود داشته باشد، اجتناب می‌کنند. مطالعه مقاله کمال گرایی چگونه مانع پیشرفتتان میشود (و چگونه از شرش خلاص شوید)، به شما کمک می‌کند از کمال‌گرایی و ترس از شکست رها شوید.
پیشنهاد مطالعه: آنچه از مزایای شکست نمی‌دانید! چگونه شکست خوردن ما را به اهدافمان نزدیک می‌کند؟
الگوهای تربیتی والدین
کودکانی که والدینی بسیار محافظه‌کار و محافظت‌کننده داشته‌اند که اجازه تجربه‌های موقعیت‌های جدید یا چالش‌برانگیز را به فرزندشان نداده‌اند، یا والدینی که برای موفقیت ارزش بسیار زیادی قائل بوده‌اند، می‌توانند ریشه‌های ترس از شکست را در ذهن کودکان ایجاد کنند. به والدینی که می‌خواهند تعامل بهتری با فرزندانشان داشته باشند، مطالعه کتاب آموزه‌های آواگونه برای والدین را توصیه می‌کنیم.
تجربیات تلخ و تحمل استرس بسیار زیاد
افرادی که تجربه‌های نامطلوب جدی در زندگی داشته‌اند، دچار تروما شده‌اند و هنوز نتوانسته‌اند با پیامدهای روحی این اتفاقات کنار بیایند، نسبت به تکرار تجربه‌های مشابه دچار ترس هستند.
درک مزایای شکست برای دوباره برخاستن مهم است
همیشه به ما گفته‌اند زمین خوردن مهم نیست، دوباره برخاستن مهم است. نکته دقیقاً همین است. بعد از تجربه هر شکست، ما کدام راه را انتخاب می‌کنیم: تسلیم شدن و دست از تلاش کشیدن یا امتحان کردن راه‌های جدید برای رسیدن به هدف؟
برای اینکه از دسته افرادی نباشیم که در برابر شکست، تسلیم می‌شوند، باید رویکرد متفاوتی به شکست داشته باشیم. و داشتن رویکردی متفاوت در گرو شناخت مزایای شکست است.
اگر بدانیم که شکست به معنای «باختن»، «بی‌ارزشی»، «ناتوانی» و صفات منفی دیگری از این دست، نیست؛ اگر بدانیم شکست در واقع همانند تابلوهای راهنما در مسیر موفقیت عمل می‌کند؛ آنگاه می‌توانیم دوباره قدرت خود را بازیابیم و به مسیر ادامه دهیم.
ما باید بدانیم که شکست نه تنها اتفاقی منفی و ناراحت‌کننده نیست، بلکه رشد و خلاقیت را در پی دارد. و از این رو نه تنها از ارزش‌های ما نمی‌کاهد بلکه اگر درست از آن بهره بگیریم، احساسات خود را بپذیریم و اشتباهاتمان را بشناسیم، آنگاه بدون اینکه ترس از شکست ما را فلج کند، تلاشمان برای رسیدن به هدف را از سر می‌گیریم.
برای اینکه بتوانید پس از شکست، احساسات خود را مدیریت کنید و به مسیر بازگردید مطالعه مقاله چگونه پس از تجربه احساس شکست دوباره به زندگی برگردیم را پیشنهاد می‌کنیم.
با چند کتاب خوب برای پذیرش شکست آشنا شوید
- کتاب با اقتدار برخاستن اثر برنی براون.
این کتاب دقیقاً می‌خواهد به ما نشان دهد که چگونه باید با شجاعت شکست‌هایمان را در آغوش بگیریم، آنها را بپذیریم و از مزایای شکست بهره ببریم. برنی براون در این کتاب نشان میدهد که پذیرفتن احساسات پس از شکست، مسئولیت‌پذیری و پذیرش آسیب‌پذیری به ما کمک می‌کند با کمترین آسیب و بیشترین بهره‌برداری از شکست‌هایمان عبور کنیم.
- کتاب نه نشیدن، نردبان موفقیت اثر آندریا والتس و ریچارد فنتون
این کتاب در قالب یک داستان سعی می‌کند نشان دهد که شکست یک مرحله ضروری از فرایند دستیابی به موفقیت است و نمی‌توان از آن اجتناب کرد. باید شکست را پذیرفت، هر بار بیش از پیش از آن درس گرفت و آن را مدیریت کرد.
- کتاب طرز تفکر اثر کارول دوک.
کتاب طرز تفکر، با نگرشی روانشناسانه در پی ارائه نگرشی جدید به موفقیت است. با مطالعه این کتاب متوجه می‌شویم که چگونه با داشتن طرز تفکری پویا و منعطف می‌توان با شکست‌ها بهتر مواجهه کرد و به موفقیت نزدیک‌تر شد.
سخن آخر
در این مقاله به بررسی مزایای شکست پرداختیم و آموختیم شکست نه تنها مفهومی منفی نیست؛ بلکه می‌تواند باعث خلاقیت، رشد شخصیتی، درک بهتر واقعیت و افزایش انگیزه و اشتیاق ما میشود. با درک مزایای شکست می‌توانیم شکست را بهتر بپذیریم و با قدرت بیشتری برخیزیم.
ترس از شکست تا حد زیادی به دلیل الگوهای رفتاری- تربیتی جامعه در ما نهادینه شده است. والدینی که فرزندان را از تجربیات جدید محروم کرده‌اند، سیستم آموزشی و تربیتی که ارزش هر فرد را تنها به کسب موفقیت گره می‌زند، کمال‌گرایی و تروما (تجربه‌های تلخ گذشته) از عوامل ترس از شکست هستند.
هر شکست، درسهای متعددی به ما میدهد. شکست باعث رشد شخصیتی و افزایش تواناییهای فردی مانند مدیریت احساسات، توانایی حل مسئله و... میشود. شکست خوردن، افزایش قدرت خلاقیت را در پی دارد و در نهایت باعث افزایش انگیزه و اشتیاق میشود.
