گس لایتینگ چیست؟ (تکنیک‌های سوءاستفاده‌گران برای تحقیر عواطف)

گاهی اشخاص برای رسیدن به خواسته‌هایشان از روش‌های عجیب و مخربی استفاده می‌کنند. بعضی از آن‌ها انتظار دارند باب میلشان رفتار کنید و همین‌که یک‌ بار بر خلاف خواسته آن‌ها کاری را انجام ‌می‌دهید شما را دچار عذاب وجدان و احساس گناه می‌کنند.

به طوری که واقعا باور می‌کنید آسیبی به آن‌ها زده‌اید! اگر این تجربه برایتان آشناست، یعنی شما نیز قربانی پدیده گس ‌لایتینگ (gaslighting) یا همان سوءاستفاده عاطفی شده‌اید.

اکثر آدم‌ها در طول زندگی‌شان به این روش مورد سوءاستفاده دیگران قرار می‌گیرند؛ اما از آنجایی‌ که با این پدیده آشنا نیستند؛ همچنان وارد بازی دیگران می‌شوند تا آن‌ها را از خود راضی نگه‌ دارند.

گس لایترها چرا این روش را برای رسیدن به خواسته‌های خود انتخاب می‌کنند و چگونه می‌توان از آن جلوگیری کرد؟ در این مقاله از مجله بوکاپو همراه ما باشید.

گس لایتینگ چیست؟

Gaslighting در لغت به معنی پدیده چراغ‌گاز است؛ اما بهترین معادل فارسی روانشناسی برای آن، سوءاستفاده عاطفی یا باج‌گیری عاطفی است.

در این پدیده فرد سوءاستفاده‌گر که اغلب از نزدیکان شماست، شناخت کافی از ویژگی‌های عاطفی شما دارد. او با استفاده از این اطلاعات در موضع قدرت قرار می‌گیرد و با تحقیر عواطفتان و دست گذاشتن بر نقاط ضعفتان، شما را کنترل می‌کند.

او با استفاده از سه عامل اساسی ترس، تعهد و احساس گناه از مرزهای رابطه عبور می‌کند تا به منافع خودش برسد. اما هنگامی که در دام یک گس لایتر افتاده‌اید، ممکن است تشخیص اینکه واقعا دارید مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرید یا حقیقتا از انجام کارها کوتاهی می‌کنید، به این سادگی نباشد.

در ادامه به نکاتی اشاره می‌کنیم که این پرده ابهام را از مقابل چشمانتان کنار بزند.

گس لایتر چه کار می‌کند؟

گس لایتر از طریق دستکاری احساسات طرف مقابل، شکی در مورد درستی افکار و درک او از اتفاقات در دلش ایجاد می‌کند تا اطمینان خود را نسبت به وقایع از دست ‌بدهد. سپس کنترل بیشتری روی قربانی پیدا می‌کند و می‌تواند او را وادار به انجام درخواست‌هایش کند.

به این ترتیب او از روش گس لایتینگ استفاده می‌کند. در این مواقع فرد قربانی نسبت به‌درستی حافظه، هویت، قضاوت و ادراک خود شک می‌کند و تصور می‌کند حق با گس ‌لایتر است.

اما دقت کنید که این تعریف، شما را دچای خطای شناختی در روابطتان نکند! روان انسان‌ها پیچیدگی‌های زیادی دارد و همین پیچیدگی‌ها باعث می‌شوند خود فرد نیز نتواند ریشه برخی افکار یا رفتارهایش را به درستی تشخیص دهد.

بنابراین طبیعی است که با قرار گرفتن دو فرد با پیچیدگی‌های روانی متفاوت در کنار هم، روابط عاطفی دچار پیچیدگی شوند و اختلافاتی پیش بیاید.

اما این آسیب‌ها و الگوهای اشتباه در روابط عاطفی همانطور که سو جانسون در کتاب محکم در آغوشم بگیر در بوکاپو توضیح می‌دهد، با استفاده از راهکارهای موثری قابل رفع هستند.

بنابراین هر عدم تفاهم و اختلاف نظری را به عنوان نشانه‌ای از گس لایتینگ در نظر نگیرید. اما قرار گرفتن در معرض هر نوع سوءاستفاده، یکی از نشانه‌های هشداردهنده رابطه عاطفی سمی است و دیگر یک سوءتفاهم ساده و تفاوت فردی قلمداد نمی‌شود.

چرا به این مفهوم گس لایتینگ می‌گویند؟

این عبارت اولین بار با نمایشنامه‌ای به همین نام در سال ۱۹۳۸ رواج پیدا کرد و در سال ۱۹۴۴، فیلمی از آن ساخته شد که بسیار مشهورتر است. در داستان فیلم gaslight نقش مرد به‌ خوبی نشان می‌دهد که گس‌ لایتر چه‌کار می‌کند.

به عنوان مثال نور چراغ‌های خانه را به‌ آرامی تغییر می‌دهد اما هنگامی که همسرش می‌گوید نور چراغ‌ها تغییر کرده، مرد انکار می‌کند تا در دل زن شکی نسبت به ادراک و احساساتش از واقعیت شکل بگیرد.

کارهای مشابه را تا زمانی ادامه می‌دهد که زن اطمینانش را نسبت به خود از دست می‌دهد. با روش گس لایتینگ مرد به زن مسلط می‌شود و زن، قربانی یک گس ‌لایتر می‌شود.

گس لایت در روانشناسی

برای اینکه سوءاستفاده‌گران گس لایتینگ را شروع کنند، با سه عامل تعهد (Obligation)، ترس (Fear) و گناه (Guilt) مه غلیظی را در افکار شما ایجاد ‌می‌کنند (FOG) تا به‌ راحتی از خط قرمزها عبور کنند و دیگران را وادار به برآوردن انتظارات خود کنند.

۱. تعهد

یکی از احساساتی که گس لایترها آن را نشانه می‌گیرند، حس تعهد و مسئولیت‌پذیری دیگران است. مسئولیت‌پذیری نسبت به دیگران به‌خودی‌خود کار اشتباهی نیست.

اما زمانی که فرد سوءاستفاده‌گر از شما انتظار دارد به خاطر تعهد حتماً برای او کاری را انجام دهید و اگر باب میل او رفتار نکنید در شما احساسات ناخوشایندی ایجاد می‌کند، تعهد را به عنوان اهرم فشاری برای سوءاستفاده قرار می‌دهد.

ممکن است تعهد شما در محل کارتان مورد سوءاستفاده دیگران قرار بگیرد. به‌طور مثال، زمانی که از روی حس مسئولیت که در قبال همکارانتان برای مشارکت در کارهای تیمی دارید، چندین بار کار آن‌ها را انجام می‌دهید تا به بهبود روند کمک کرده باشید.

ولی طرف مقبال از این همکاری سوءاستفاده می‌کند و در موقعیت‌های بیشتری مسئولیت خود را به گردن شما می‌اندازد. تا جایی که حس می‌کنید دیگر شما را به عنوان دستیارشان در نظر می‌گیرند نه همکارشان!

احتمال اینکه در روابط عاطفی نزدیک این پدیده را تجربه کنید نیز بسیار زیاد است. مادری را در نظر بگیرید که احساس گناه را اهرمی قرار می‌دهد تا فرزندانش تمام خواسته‌هایش را حتی اگر برایشان دشوار است، انجام دهند.

ممکن است این روند تا جایی ادامه پیدا کند که نظم زندگی شخصی فرزندان آسیب ببیند یا روابطشان با چالش مواجه شود. متاسفانه در این شرایط نیز سوءاستفاده عاطفی رخ داده است.

این پدیده ویرانگر در همه انواع روابط مانند روابط زناشویی، دوستی، همکاری و خانواده اتفاق می‌افتد. اما این صحنه نمایش به غیر از گس لایترها، به یک نقش مکمل نیز نیاز دارد. وجود برخی ویژگی‌ها در شخص باج‌دهنده باعث می‌شود باج‌گیرنده موفق شود او را به دام بیندازد.

این ویژگی‌ها و راهکارهای موثر برای برخورد با گس‌ لایترها را می‌توانید در کتاب باج گیری عاطفی در وبسایت بوکاپو مطالعه کنید. آگاهی به این ویژگی‌ها، اولین قدم برای جلوگیری از تجربه سوءاستفاده است.

خلاصه کتاب باج‌گیری عاطفی

وقتی اطرافیان از ترس، تعهد و احساس گناه برای استثمار شما استفاده می‌کنند!

سوزان فوروارد، دونا فرازیر

در ۲۰ دقیقه مطالعه کنید

مشاهده کتاب باج‌گیری عاطفی

۲. ترس

ترس سوخت اصلی سوءاستفاده عاطفی است. در واقع این عامل در دو عامل دیگر یعنی تعهد و احساس گناه نیز پنهان شده است. سوءاستفاده‌گران ممکن است هربار احساساتی را نشانه بگیرند که ترس و دلهره خاصی را در شما بیدار می‌کند.

یکی از بزرگ‌ترین ترس‌های کسانی که قربانی گس لایترها می‌شوند، ترس از تنهایی است. گس لایتر معمولا اهرم فشار را روی ترس شما از تنهایی می‌گذارد تا به خواسته خود برسد. کافی است بداند که از اینکه تنهایتان بگذارد، واهمه دارید.

در این مورد راه حل این است که تنهایی را به آغوش بکشید و با آن مواجه شوید تا روی خوشش را به شما نشان دهد. مطالعه خلاصه کتاب چگونه از تنهایی لذت ببریم کمکتان می‌کند تا با تنهاییتان پیوند صحیح و عمیقی برقرار کنید.

هربار که تهدید کسی ترسی را در شما بوجود می‌آورد، از فرصت استفاده کنید و ریشه آن ترس را پیدا کنید. به این ترتیب در طولانی مدت به ریشه بسیاری از ترس‌هایتان غلبه می‌کنید و شخصیت محکم‌تری را بنا می‌کنید. این روش یکی از بهترین راهکارها برای ورود به فرآیند خودشناسی است.

۳. گناه

ایجاد احساس گناه یکی دیگر از سلاح‌های اصلی سوءاستفاده‌گران برای رسیدن به خواسته خود است. آن‌ها با سرزنش شما می‌خواهند احساس گناه و عذاب وجدان ایجاد کنند؛ چون کارها را مطابق میل آن‌ها انجام نمی‌دهید.

این احساس گناه کاذب است و شما واقعا کار اشتباهی انجام نداده‌اید که به دیگران آسیب بزند، تنها الویت‌ها و انتخاب‌های متفاوتی دارید که هم‌راستا با خواسته‌های دیگران نیست.

این دقیقا همان نقطه ایست که باج‌گیران عاطفی ذهن شما را در مه ابهام فرو می‌برند تا به قضاوت‌ها و درکتان از موقعیت شک کنید. در این موقعیت کتاب یک نگاه همان کتابی است که برای نجات از این ابهام و بررسی درستی قضاوت‌هایتان کمکتان می‌کند.

ما معمولا با احساساتمان تصمیم می‌گیریم و سپس تلاش می‌کنیم با دلایل منطقی آن‌‌ها را موجه جلوه دهیم. اما راهکارهایی وجود دارد که این روند را بهبود ببخشیم و تصمیمات مطمئن‌تری بگیریم.

رولف دوبلی در کتاب هنر شفاف اندیشیدن خطاهای شناختی ذهن انسان به هنگام تصمیم‌گیری را بررسی می‌کند و راهکارهای موثری برای کنترل آن‌ها ارائه می‌کند که پیشنهاد می‌کنیم خلاصه نکات مهم آن را در وبسایت بوکاپو مطالعه کنید.

علائم سوء استفاده در رابطه

شش علامت در روابطتان نشان می‌دهد شما در چرخه سوءاستفاده عاطفی گرفتار شده‌اید:

۱. تمایل ۲. مقاومت ۳. فشار ۴. تهدید ۵. موافقت ۶. تکرار 

همه‌چیز از زمانی شروع می‌شود که سوءاستفاده‌گر به خواسته‌ای تمایل دارد؛ اما شما نمی‌خواهید آن خواسته را انجام دهید و در ابتدا مقاومت می‌کنید. فشار و تهدید به وسیله نقاط ضعفتان برگ برنده سوءاستفاده‌گران است که به روش‌های مختلفی از آن استفاده می‌کنند.

گس لایتینگ زمانی شروع می‌شود که شما نسبت به خواسته این افراد تسلیم می‌شوید، در واقع موافقت می‌کنید از این چرخه برای سوءاستفاده در رابطه استفاده ‌کنند. موافقت کردن همان عامل گرفتاری در این چرخه معیوب و تکرار آن خواهد بود.

در واقع هر خواسته‌ای از جانب اطرافیانتان که با این مراحل و نشانه‌های همراه باشد، زنگ خطر مهمی را در رابطه‌تان به صدا در می‌آورد.

سوء استفاده روانی

در سوءاستفاده روانی سوءاستفاده‌گر به‌طور ماهرانه به شما القا می‌کند که مقصر تمام اشتباهات، فقط شما هستید. روش‌هایی که سوءاستفاده گر سعی دارد با استفاده از آن شما را ناامید کند تا با سوءاستفاده روانی به او وابسته شوید عبارت‌اند از:

• تحقیر کردن
• نادیده گرفتن
• انتقادهای غیر‌منطقی
• احمق جلوه دادن شما در نزد دیگران

طبق آمار yougove در آمریکا تقریباً نیمی از زنان، ۴۶ درصد در طول زندگی خود مورد سوءاستفاده روانی قرارگرفته‌اند و همچنین تقریباً یک‌سوم مردان، ۳۲ درصد تحت سوءاستفاده روانی بوده‌اند.

سوء استفاده از سادگی

وجود برخی نقاط ضعف‌ در شخصیت افراد منجر به سوء‌استفاده از اعتماد آن‌ها می‌شود. اشخاصی که عزت‌نفس پایینی دارند مسئولیت کارهای خود را نمی‌پذیرند و اغلب می‌گویند دیگری مرا مجبور به آن کار کرد.

در این زمان طعمه خوبی برای گس لایتینگ و کنترل شدن توسط دیگران هستند. همچنین عزت نفس ضعیف باعث می‌شود دیگران راحتتر شما را درباره خودتان و افکارتان به شک بیندازند.

زمانی که مرزهای مشخصی در روابطتان ایجاد نمی‌کنید آسیب‌پذیر می‌شوید. وقتی مرزهای مشخصی وجود نداشته باشد دیگران با سوء‌استفاده از اعتماد شما به‌راحتی می‌توانند از مرزهای رابطه عبور کنند و به خواسته خود برسند.

این مسئله نیز به طور مستقیم با عزت نفس ارتباط دارد. بنابراین عزت نفس یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که نقش پررنگی را برای جلوگیری از باج‌دهی عاطفی ایفا می‌کند. قدم اول برای تقویت عزت نفستان را می‌توانید با مطالعه خلاصه کتاب شش ستون عزت نفس بردارید.

سوء استفاده کلامی

سوءاستفاده کلامی زمانی اتفاق می‌افتد که فردی به‌طور مکرر از کلمات منفی یا تحقیرآمیز برای به دست آوردن یا حفظ قدرت و کنترل شخص دیگری استفاده می‌کند.

آزار کلامی ممکن است نمود فیزیکی نداشته باشد؛ اما همچنان می‌تواند باعث آسیب عاطفی یا روانی و پیشرفت به سمت خشونت شود.

مخاطب قرار دادن شخص مقابل و بیان انتقادات غیرواقعی از شخصیت و رفتار او، می‌تواند او را منزوی کند و از نظر عاطفی بسیار آسیب‌رسان باشد. در واقع گس لایتر در این موقعیت‌ها با مهارت بالای از هوش کلامی خود به صورت منفی استفاده می‌کند.

همچنین این نوع از سوءاستفاده می‌تواند شامل «رفتار بی‌صدا» باشد که در آن شخصی از بحث یا اختلاف فاصله می‌گیرد و سکوت می‌کند یا شما را نادیده می‌گیرد.

پیشنهاد مطالعه: گس لایتینگ چیست؟ (تکنیک‌های سوءاستفاده‌گران برای تحقیر عواطف)

جلوگیری از سوء استفاده دیگران

سوء استفاده از آن موضوعاتی است که بهتر است علاج آن را قبل از وقوع پیش‌بینی کنیم. برای جلوگیری از آن، باید بتوانیم مرزهای مشخصی در روابط خود تعیین کنیم تا دیگران بدانند تا چه حد می‌توانند از ما انتظار همراهی و کمک داشته باشند.

اولین قدم برای تعیین مرز، این است که شناخت شفاف و صحیحی از نوع شخصیت خودمان داشته باشیم. زمانی که ارزش‌ها و باورهای خود را می‌شناسید، می‌توانید معیار مشخصی برای تشخیص درست و غلط داشته باشید و دیگران نمی‌توانند این‌ معیار را به راحتی کنترل کنند تا به خواسته‌های نامعقول خود برسند.

پیشنهاد می‌کنیم راه‌های خودشناسی را مرور کنید و این سفر جذاب به درونتان را هرچه زودتر آغاز کنید. سوءاستفاده کنندگان از این که شما ویژگی‌های منفی خود را زیر یک نقاب پنهان می‌کنید خبر دارند؛ آن‌ها را دستمایه قرار می‌دهند تا مجابتان کنند طبق میل آن‌ها رفتار کنید.

تا وقتی از این نیمه پنهان فرار کنید، بیشتر در تنگناهای زندگی گیرتان می‌اندازد. دبی فورد در کتاب نیمه تاریک وجود به بخشی از وجودتان که به دلایل مختلف آن را ندیده می‌گیرید، نور آگاهی می‌تاباند و کمکتان می‌کند با خودتان به صلح برسید. همین پذیرش و صلح، ریشه بسیاری از تجربه‌های ناخوشایند زندگی را می‌سوزاند و از بین می‌برد.

نشانه های پسران سواستفاده گر

آیا لحظاتی در روابط عاطفی‌تان احساس کردید مورد سوءاستفاده شریکتان قرار گرفته‌اید اما ترس به چالش کشیده شدن رابطه، باعث شود هیچ اعتراضی نکنید؟

ابتدا باید مطمئن شوید که آن احساسات درست بوده‌اند یا دچار سوءتفاهم شده‌اید. پس این قسمت را حتما بخوانید تا با نشانه‌های گس لایتینگ در مردان و زنانی که تصور می‌کنیم نیمه گمشده ما هستند، آشنا شوید:

احساس مالکیت

پسران سوءاستفاده گر خود را مالک زنان می‌دانند و تحمل استقلال آن‌ها را ندارند. آن‌ها تمام توجه اطرافیانشان را می‌خواهند تا در مرکز توجه باشند. هر چیزی را که کنترل و مالکیت آن‌ها را زیر سؤال ببرد نمی‌توانند تحمل کنند.

برای مقابله با چنین پسرانی نیاز است مهارت نه گفتن را به خوبی بلد باشید. شما می‌توانید با ظرافت به سوء‌استفاده‌گران نه بگویید. مقاله مهارت نه گفتن را برای کمک به حل همین مشکل تهیه کرده‌ایم که پیشنهاد می‌کنیم آن‌ را در اولین فرصت مطالعه کنید.

موضع قدرت و برتری

پسران سوءاستفاده گر با تهدید هر چه را می‌خواهند به دست می‌آورند. آن‌ها شما را تهدید به ترک می‌کنند و در موضع قدرت به خواسته خود می‌رسند.

چنین پسرانی از هوش کلامی خود به طرز منفی استفاده می‌کنند تا در شما احساس ضعف ایجاد ‌کنند و در موضع برتر قرار بگیرند. احتمال اینکه در موضع قدرت دست به گس لایتینگ و دست‌کاری احساسات شما بزنند زیاد می‌شود.

بی‌ احترامی به زنان

پسران سوءاستفاده‌گر زنان را بی‌ارزش می‌دانند حتی به زنان خانواده خود هم احترام نمی‌گذارند. آن‌ها به دنبال زنان مطیع هستند تا با کنترل رفتار آن‌ها به خواسته خود برسند.

پذیرفتن این بی‌احترامی از سوی زنان به دلیل عزت‌نفس پایین آن‌هاست که با تقویت آن به‌راحتی مورد سوءاستفاده چنین پسرانی قرار نخواهید گرفت.

پیشنهاد مطالعه: گس لایتینگ چیست؟ (تکنیک‌های سوءاستفاده‌گران برای تحقیر عواطف)

تناقض در حرف و کارها

اغلب پسران سوءاستفاده گر به قول‌هایشان عمل نمی‌کنند. آن‌ها وعده‌ می‌دهند؛ اما بعد از گذشت زمان در عمل هیچ اتفاقی نمی‌افتد. این پسران می‌گویند شما را دوست دارند؛ اما از شما سوءاستفاده می‌کنند و نشانی از دوست داشتن هم در آن‌ها نمی‌بینید.

نشانه های زن سواستفاده گر

رفتار کنترلی

زن سوءاستفاده گر کنترل می‌کند که با چه کسی معاشرت می‌کنید، کجا می‌روید، کجا کار می‌کنید، با حقوق خود چه می‌کنید، چه می‌پوشید و چند بار با خانواده یا دوستانتان صحبت می‌کنید. زن سوءاستفاده‌گر سعی می‌کند با استفاده از ارتباطات غیرکلامی شما را کنترل کند.

حسادت شدید

اکثر زنان سوءاستفاده‌گر حسود هستند. آن‌ها ممکن است به‌محض اینکه ببینند شما در حال صحبت با شخص دیگری هستید با شما بدرفتاری کنند.

همسر سوءاستفاده‌گر شما ممکن است حتی وقتی به خواهر و برادر یا والدین خود توجه می‌کنید، حسادت کند، چون شما را کاملا در انحصار خودش می‌خواهد.

سرزنش

زن سوءاستفاده گر راه‌هایی برای متهم کردن شما و ایجاد احساس گناه پیدا می‌کند. او هیچ مسئولیتی در قبال کارهایی که انجام داده قبول نمی‌کند و شما را برای هر چیزی که بد از آب درمی‌آید سرزنش می‌کند.

او همیشه انگشت اتهام خود را به سمت شما نشانه می‌گیرد. هرگز نخواهید شنید که زن سوءاستفاده گر برای چیزی عذرخواهی کند، او همیشه در حال سرزنش و مقصر جلوه دادن شما است.

پیشنهاد مطالعه: گس لایتینگ چیست؟ (تکنیک‌های سوءاستفاده‌گران برای تحقیر عواطف)

القای ترس

ممکن است زن سوءاستفاده‌گر شما را در شرایطی قرار دهد که شما احساس ناامنی کنید. او سعی می‌کند با القای ترس از دست دادنش یا ترس از بروز خشم و رفتارهای آسیب‌زننده، احساساتتان را کنترل کند.

زمانی که این ترس بر شما غلبه می‌کند، سوخت اصلی سوءاستفاده تأمین می‌شود. همانطور که قبلا هم در همین مقاله اشاره کردیم، پیدا کردن ریشه ترس‌هایتان، شخصیت محکم‌تر و قاطع‌تری از شما می‌سازد که هرکسی نمی‌تواند آن را متزلزل کند.

برای اینکه از تردیدها و ترس‌هایتان عبور کنید و شجاعانه زندگی کنید، مطالعه خلاصه کتاب تو کله‌خر هستی را پیشنهاد می‌کنیم.

تفکر جادویی چیست و چه ارتباطی با گس لایتینگ دارد؟

تفکر جادویی یک اصطلاح روانشناسی معادل خرافاتی بودن است. در این تفکر علت یک اتفاق را اتفاقی می‌دانید که هیچ ارتباطی باهم ندارند، به‌طور مثال چون مژه سمت چپ روی صورت شما افتاده است قرار است اتفاق بدی بیفتد. درحالی‌که این دو هیچ رابطه منطقی باهم ندارند.

برای اینکه تفکر جادویی را متوقف کنید نیاز است تا منطقی‌تر تصمیم بگیرید و چیزهایی را که دلیل اثبات‌شده‌ای ندارند باور نکنید. این بدان معنا نیست که احساسات را برای تصمیم‌گیری انکار کنید، همان‌طور که می‌دانید خرد و احساس هر دو لازمهٔ تصمیم‌گیری منطقی هستند.

برای اینکه با مشاهدات علمی به شما اثبات شود که احساسات هم برای تصمیم‌گیری مهم هستند مطالعه خلاصه کتاب خطای دکارت نکات مهمی را بازگو می‌کند.

در آخر

اگر با خواندن این مقاله اتفاقات و تجربیات مشابهی در ذهنتان نقش بست و احساس کردید فرد یا افرادی در نزدیکان شما وجود دارند، که با استفاده از شناختی که از عواطف شما دارند احساسات شما را نشانه می‌گیرند و دست به باج‌گیری عاطفی می‌زنند، احتمالا دچار پدیدهٔ گس لایتینگ هستید.

زندگی و رفاقت با چنین افرادی بسیار مشکل است و می‌تواند لطمه‌های زیادی به شما وارد کند. ما در این مقاله سعی کردیم دربارهٔ این پدیده و چگونگی جلوگیری از آن صحبت کنیم.

اگر شما هم تجربهٔ معاشرت با چنین افرادی را دارید یا فکر می‌کنید برخی از علائم گفته شده در این مقاله در خود شما وجود دارد، تجربیاتتان را با ما به اشتراک بگذارید.