بسیاری از افراد با مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی، شک، تمایل به خشم و بسیاری از احساسات منفی دیگر دستوپنجه نرم میکنند و زندگیشان تحت تاثیر این عوامل به سوی تاریکی میرود. این افراد احتمالا با روان رنجوری درگیر هستند. در این دنیایی که مدام پر از اخبار بیماری، جنگ و سیاهی است، همه ما حتما با اینگونه افراد برخورد داشتهایم.
حتی در مواردی روانرنجوری گریبان خودمان را هم گرفته و زندگیمان را از شادی تهی کرده است. اما در بسیاری از موارد ممکن است ما ندانیم روانرنجوری دقیقا چیست، چه انواعی دارد و راه مقابله با آن و درمانش چگونه است. این مقاله از مجله بوکاپو درباره این موضوع است. پس اگر فکر میکنید اطلاعات کامل و مفید درباره روانرنجوری میتواند به شما کمک کند، این مقاله را از دست ندهید.
روان رنجوری چیست؟
روان رنجوری بهعنوان یک ویژگی شخصیتی طبقهبندی میشود که در آن فرد بیش از حد بر حالات عاطفی منفی تمرکز میکند. در واقع روان رنجوری بهعنوان تمایل به خشم، بیثباتی عاطفی، اضطراب، افسردگی، شک و سایر احساسات منفی تعریف میشود. افراد روان رنجور اغلب بهراحتی دچار نگرانی و استرس میشوند؛ یا در هنگام ناراحتی توانایی آرامکردن خود را ندارند.
فردی که روانرنجور است ممکن است مشکلات و فوبیاهای خود را درونی کند و اغلب علائمی را از خود نشان دهد که برخلاف هنجارهای پذیرفته شده اجتماعی است. روانرنجوری میتواند به شکلهای مختلفی ظاهر شود که رایجترین این اشکال، استرس و اضطراب است.
روان رنجوری فروید
زیگموند فروید عصب شناس معروف اتریشی که پایهگذار رشته روانکاوی هم هست، روان رنجوری را نوعی استراتژی مقابلهای ناشی از احساسات سرکوبشده ناموفق از تجربیات گذشته معنا کرده است. این احساسات تجربه فعلی را تحت تاثیر قرار میدهند یا با آن تداخل میکنند.
فروید فردی را مثال میزند که از سگها میترسد. او معتقد است این ترس ممکن است ناشی از حمله یک سگ به آن فرد در کودکیاش باشد. اگر تمایل دارید با فروید بیشتر آشنا شوید، کتاب زندگینامه او را با نام فروید در بوکاپو از دست ندهید.
ویژگی های افراد روان رنجور
چگونه میتوانیم تشخیص دهیم یک فرد از روان رنجوری رنج میبرد؟ ویژگیهای خاصی وجود دارد که افرادی که از سطح بالای روان رنجوری رنج میبرند معمولا این ویژگیها را تجربه میکنند. برخی از این ویژگیها عبارتاند از:
- گرایش کلی به احساسات منفی
- احساس اضطراب یا تحریکپذیری
- ثبات عاطفی ضعیف
- احساس شک به خود
- نشخوار ذهنی
- وسواس
- کمالگرایی افراطی
- خجالتی بودن
- تجربه بدخلقی، غمگینی یا افسردگی
- عدم کنترل درست استرس
- تغییرات چشمگیر در احساسات
- فقدان انعطافپذیری
- حسادت به دیگران
- نگرانی مزمن درباره مسائل مختلف
- تمایل به تفسیر موقعیتهای خنثی بهعنوان تهدید
- طاقتفرسا دیدن مشکلات جزئی
- مشکل در کنترل امیال یا احساسات در لحظه
- ناامیدی یا عصبانیت درباره اتفاقات روزمره
- احساس ترس یا گناه درباره چیزهای جزئی
البته وجود این علائم در یک فرد، لزوما به این معنا نیست که آن فرد مبتلا به روان رنجوری است. اما اگر این رفتارها تبدیل به الگوی رفتاری فرد در طول زمان شدهاند و باعث ناراحتی او میشوند، باید از یک متخصص کمک بگیرد.
دلایل روان رنجوری
علل مختلفی وجود دارد که باعث میشود یک فرد دچار روان رنجوری شود. برخی از این عوامل را در ادامه با هم بررسی میکنیم.
-
آسیبهای دورران کودکی
قرار گرفتن در معرض برخی رویدادها در کودکی، ممکن است سبب آسیبهای روحی روانی متعددی در کودک شود. این آسیبها، تاثیرات زیادی در تمام زندگی فرد میگذارند. روان رنجوری هم ممکن است نتیجه یکی از همین آسیبها باشد. خواندن کتاب ماندن در وضعیت آخر، تاثیر شگفتانگیزی را که تجربیات دوران کودکی بر زندگی اکنون ما گذاشته، بهخوبی نشان میدهد. برای شناخت این تاثیرات و رهایی از آنها، خلاصه این کتاب را در بوکاپو مطالعه کنید.
-
جنسیت
یک مطالعه نشان میدهد که زنان احتمالا بیشتر از مردان در معرض روانرنجوری قرار میگیرند. این اتفاق به احتمال زیاد به دلیل تبعیض جنسیتی در طی تاریخ است. اگر تمایل دارید از اثرات مخرب تبعیض جنسیتی در طول تاریخ بیشتر بدانید، خلاصه کتاب زنان نامرئی را از دست ندهید.
-
ژنتیک
برخی تحقیقات نشان میدهد که روانرنجوری میتواند ژنتیکی باشد. تقریبا به همان اندازه که ویژگیهای دیگر مانند قد میتوانند به ما ارث برسند، روانرنجوری هم به همینگونه است. ژن و وراثت تاثیرات زیادی بر جسم و روان انسان دارند. این موضوع را سیدارتا موکرجی در کتاب ژن (تاریخ خودمانی) بهطور کامل بررسی کرده است.
درمان روان رنجوری
درمانهای متفاوتی برای روانرنجوری وجود دارد. درمانهای این بیماری هم مانند تمامی بیماریها باید زیر نظر پزشک متخصص انجام شوند. برخی از این درمانها عبارتاند از:
-
درمان دارویی
پزشک شما میتواند داروهای مناسب را برای کمک به کاهش علائم مرتبط با اختلالاتی مانند اضطراب، افسردگی و … تجویز کند. داروهای ضد اضطراب و داروهای افسردگی، از جمله مهمترین داروهای تجویزشده برای این بیماری هستند.
-
رواندرمانی
اشکال مختلف رواندرمانی، از جمله درمان شناختی – رفتاری، میتواند به رفع الگوهای فکری منفی کمک کند و به فرد کمک کند. همچنین میتواند برای کمک به فرد در شناسایی رفتارهای عصبی خود و درمان آنها کمک کند. با خواندن کتاب شاید نیاز داری با یک نفر حرف بزنی در بوکاپو، میتوانید کاملا درک کنید که رواندرمانگر چه کسی است و چگونه مشکلات زندگی افراد را حل میکند.
-
تغییر سبک زندگی
تمرین خودآگاهی و شناخت عوامل تحریککننده روان رنجوری، گام حیاتی و موثر در درمان آن است. هنگامی که بدانید چه چیزی باعث بدتر شدن روانرنجوری شما میشود، میتوانید تغییرات مثبتی در زندگی خود ایجاد کنید. برخی از عواملی که به تغییر سبک زندگی شما کمک میکنند عبارتاند از:
- مدیتیشن
- تمرینات تنفسی
- دورشدن از عوامل استرسزا
- ورزش
- و …
۷ الگوی فکری غیر مفید در روان رنجوری و غلبه بر آنها
برخی از الگوهای فکری روانرنجوری در بسیاری از افراد تکرار میشوند. در ادامه ۷ الگوی فکری غیر مفید که اغلب با روانرنجوری تداوم مییابند و پیشنهاداتی برای غلبه بر آنها را با شما به اشتراک میگذاریم.
۱. اجتناب از عدم مسئولیت و درخواست تایید
چگونه میتوان بر آن غلبه کرد؟ باید مسئولیت کامل اعمال خود را بپذیرید و یاد بگیرید که چگونه نیاز به تایید را کنار بگذارید. برای این کار کمک گرفتن از یک مشاور میتواند بسیار مفید باشد. مسئولیتپذیری همه کارها در ابتدا ممکن است دشوار بهنظر برسد؛ همانطور که نویسنده کتاب کی بود کی بود؟ میگوید، انسان ذاتا تمایل دارد اشتباهات خود را توجیه کند. اما با تمرین و غلبه بر حس درخواست تایید مدام، میتوان این مشکل را برطرف کرد.
۲. محکوم کردن اشتباهات
برای غلبه بر آن باید بدانیم که همه ما اشتباه میکنیم. بنابراین مهم است که این واقعیت زندگی را بشناسیم و اشتباهات خود و دیگران را ببخشیم. پذیرش، نقش بسیار مهمی در سلامت روان ما بازی میکند.
پیشنهاد مطالعه: روان رنجوری چیست؟ افراد روان رنجور چه ویژگی هایی دارند؟۳. تحمل رنج بهعنوان یک شرایط تحمیلی از بیرون
اگر فکر کنیم رنجهایی که در زندگی میکشیم همگی عوامل بیرونی دارند و خودمان نقشی در آن نداریم، روز به روز آسیبپذیرتر میشویم. باید درک کنیم که انتخابهای خودمان است که زندگی ما را میسازد. ما میتوانیم با انتخاب سبک زندگی سالم بیشتر اتفاقاتی که برایمان میافتد را کنترل کنیم.
۴. وسواس در مورد پیامدهای منفی احتمالی
وسواس بر نتایج منفی احتمالی، موقعیتهای منفی و نامطلوب را تداوم میبخشد. درعوض باید بر پیامدهای مثبت تمرکز کنیم و فکرمان را از پیامدهای منفی خالی کنیم. بهمرور زمان و با کمی تمرین این امر تبدیل به عادت میشود و تاثیرات بزرگی بر زندگی ما میگذارد. اگر شما هم از افرادی هستید که مدام افکار منفی دارند، مطالعه خلاصه کتاب شکوفایی روانشناسی مثبت گرا را به هیچ عنوان از دست ندهید.
۵. عدم پذیرش شرایط ناگوار
برای همه ما پیش میآید که در دورهای، زندگیمان آشفته شود و روزگار بر وفق مرادمان نباشد. ما باید مشکلات ناگوار را بهعنوان بخشی از زندگی خود بپذیریم و بدانیم که شرایط ناگوار برای همه اتفاق میافتد. این نحوه واکنش ما به آن شرایط است که بیشترین اهمیت را دارد.
۶. دلبستگی به موقعیتهای قبلی
دوست دارید بدانید چگونه میتوان از موقعیتهای قبلی دل کند؟ جواب آن در یک جمله ساده خلاصه میشود. ببخش و رها کن. فکر کردن به گذشته ما را عقب نگه میدارد و جلوی پیشرفت و رهایی ما را میگیرد. بهجای تمرکز برآنچه در گذشته اتفاق افتاده است، روی حال و اکنون تمرکز کنید. کتاب هنر در لحظه زندگی کردن در این راه میتواند کمککننده شما باشد.
۷. اقدام نکردن
گاهی روان رنجوری سبب انفعال و هیچ کاری نکردن میشود. برای رهایی از این امر باید همین حالا و در لحظه اقدام کنید. حتی گامهای کوچک به سمت اهدافتان هم مهم هستند. برای این کار کتاب انگیزه شروع همان کتابی است که به آن نیاز دارید. این کتاب بهخوبی به شما نشان میدهد چطور حتی وقتی برایتان سخت است، شروع کنید.
پس اگر بخواهیم لیستی برای رهایی از روانرنجوری ارائه دهیم باید بگوییم:
- کامل بودن را فراموش کن
- نقص را بپذیر
- همین حالا انجامش بده
- گذشته را در گذشته رها کن
- ببخش و فراموش کن
- اعتماد به نفس خود را بالا ببر
- کمالگرایی را کنار بگذار
- شروع کن، حتی با قدمهای بسیار کوچک
روان رنجوری وسواسی
روان رنجوری انواع مختلفی دارد که روان رنجوری وسواسی یکی از آنها است. اصطلاح روان رنجوری وسواسی به وضعیتی اشاره میکند که در آن ذهن بیمار توسط تصاویر، ایدهها یا کلمات مورد نفوذ قرار میگیرد. با این وجود آگاهی و قدرت فرد برای استدلال دست نخورده باقی میماند. این وسواسهای غیرقابل کنترل از آنجایی بیمارگونه تلقی میشوند که آزادی فکر و عمل را از فرد سلب کنند. این نوع روان رنجوری با تکرار افکار، رفتار یا اعمال ذهنی مزاحم تجربه میشود. در ادامه انواع دیگری از روان رنجوری را با شما به اشتراک میگذاریم.
روان رنجوری افسردگی
این نوع روان رنجوری با غم و اندوه مداوم و عمیق همراه با از دستدادن علاقه به فعالیتهایی که فرد زمانی از آنها لذت میبرده مشخص میشود.
روان رنجوری جنگی
این نوع روانرنجوری شامل استرس بیش از حد و ناتوانی در عملکرد روزمره پس از تجربه رویدادهای شدید آسیبزا است. همچنین به عنوان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نامیده میشود.
روان رنجوری اضطرابی
این نوع روانرنجوری بر اساس حملات پانیک، اضطراب و نگرانی شدید همراه با علائم فیزیکی مانند لرزش و تعریق طبقهبندی میشود.
سخن پایانی
همانطور که در مقاله خواندید، روان رنجوری میتواند زندگی انسان را مختل کند. حتی تصور این موضوع که فردی دائما در افکار منفی خود غرق باشد، به همه شک داشته باشد، خشم بالایی بروز دهد و تک تک لحظاتش را با استرس و غم بگذراند هم رنجآور است. متاسفانه در دنیای امروز بسیاری از ما کموبیش برخی از این حالات را تجربه میکنیم. اما برای رهایی از آنها راهکارهایی وجود دارد که در این مقاله مفصل درباره آنها صحبت کردیم. امیدواریم این مقاله کمک کوچکی در شناخت حالات مختلف روانرنجوری و درمان و مقابله با آن به شما کرده باشد. خوشحال میشویم نظرات شما را در اینباره بدانیم.
روانرنجوری نوعی ویژگی شخصیتی است که در آن فرد بیش از اندازه به حالات منفی چون خشم، استرس، شک، غم، افسردگی و ... تمایل دارد.
افراد روانرنجور معمولا بیش از اندازه به اتفاقات منفی فکر میکنند. آنها افسردگی و اضطراب را تجربه میکنند، شکاکاند، به دیگران حسادت میکنند، ناامیدند و احساس ترس و گناه دارند.