منحنی یادگیری چیست؟ تاثیر آن در مدیریت موفق چیست؟ 

قبل از آنکه بخواهیم درباره منحنی یادگیری حرف بزنیم، باید به یک سؤال مهم جواب بدهیم: یادگیری چیست؟ یادگیری به زبان ساده به معنای کسب کردن معلومات جدید، دانش تازه، رفتار متفاوت یا هرچیزی است که قبل از آن نمی‌دانستیم. ما، مثل سایر موجودات و خیلی از ماشین‌ها، توانایی یادگیری داریم. هر تجربه‌ی جدیدی که باعث تغییر در رفتار ما شود، نوعی یادگیری است. انسان، هرروز و هرلحظه تا پایان عمرش چیزهای تازه یاد می‌گیرد. چیزهایی که باعث می‌شود منطقی‌تر و راحت‌تر زندگی کند. خب حالا باید سراغ منحنی یادگیری برویم. اگر پیشرفت ما در فرآیند یادگیری یک شکل یا تصویر داشته باشد، اسم این تصویر منحنی یادگیری است.

حتماً می‌پرسید چرا منحنی؟ چون ما هیچ‌وقت به شکل ثابت پیشرفت نمی‌کنیم. وقتی شروع به یادگرفتن رانندگی، نقاشی یا حتی نوشتن می‌کنیم، اول کند و آرام هستیم، اما با گذشت زمان بهتر می‌شویم. به همین دلیل پیشرفت ما در یادگیری تصویری منحنی شکل دارد. اما این منحنی چیست؟ یا اصلاً به چه دردی می‌خورد؟ چرا باید منحنی یادگیری را رسم کنیم؟ این پرسش‌ها و ده ها دانش و معلومات دیگر، موضوع این مقاله از مجله بوکاپو است. با ما همراه باشید.

منحنی یادگیری چیست؟

منحنی یادگیری زمان یا میزان تلاش ما برای یادگرفتن هرچیزی را نشان می‌دهد. این منحنی درواقع نشان‌دهنده میزان تجربه‌های ما تا رسیدن به مهارت کامل در یک کار است. اگر بخواهید بدانید برای رسیدن به مهارت یا هدفتان چقدر زمان یا تلاش نیاز دارید، این منحنی به کمک شما می‌آید. از سمتی اگر بخواهید بدانید برای رسیدن به نقطه‌ای که امروز در آن ایستاده‌اید چقدر تلاش کرده‌اید، بهترین راه آن، نگاه کردن به منحنی یادگیری‌تان است.

مثلاً تصور کنید که یک کار تازه را شروع کرده‌اید. در قدم اول شما شروع به یادگیری می‌کنید. بعد از مدتی کم‌کم باید به شکل جدی شروع به کار کنید. البته بازهم مدتی طول می‌کشد تا به چیزهای تازه عادت کنید و به‌اصطلاح روی دور بیفتید. با گذشت زمان، کم‌کم متوجه می‌شوید سرعت و عملکردتان بهتر شده است. حال بیایید این روند را با رسم یک خط توضیح بدهیم. در ابتدای کار، ما با خطی روبرو هستیم که با شیب کم رو به بالا حرکت می‌کند، همان‌طور که یادگیری بیشتر می‌شود، شیب این خط هم بیشتر شده و با سرعت بیشتری رو به بالا می‌رود.

این نوع منحنی به شما کمک می‌کند تا همه‌چیز را ارزیابی کنید:

• آیا تا اینجا کار به‌اندازه کافی خوب عمل کرده‌ام؟
• آیا کارکنان سازمان رشد مناسبی داشته‌اند؟
• آیا پروژه‌ها با سرعت مناسب و در زمان مناسب انجام می‌شوند؟

البته منحنی یادگیری تنها راه ارزیابی پیشرفت نیست، واقعیت این است که موفقیت قابل‌کنترل است. آلبرت بارابسی در کتاب فرمول (قوانین جهانی موفقیت)، از روش‌ها و فرمول‌هایی صحبت می‌کند که موفق‌ترین افراد جهان از آن‌ها استفاده کرده‌اند. اگر شرایط و توانایی‌های منحصربه‌فرد خودتان را درون این فرمول‌ها جایگذاری کنید، قطعاً از دیدن نتیجه شگفت‌زده می‌شوید. چراکه موفقیت شغلی یا تحصیلی موضوعی ماوراءالطبیعی نیست، بلکه کاملاً در اختیار شما است. پس اگر فکر می‌کنید همیشه عوامل مختلفی دست‌به‌دست هم می‌دهند تا شما را از رسیدن به آن موفقیت شغلی یا تحصیلی که لایقش هستید بازدارند، مطالعه این خلاصه کتاب در بوکاپو دقیقاً مناسب شما است!

نحوه استفاده از فرمول منحنی یادگیری:

فرمول منحنی یادگیری به‌صورت زیر است:

Y = AX^B

متغیر Y نشان‌دهنده زمان یادگیری است.

A نشان‌دهنده مدت‌زمانی است که برای اولین بار آن کار را انجام داده‌اید.

X نشان‌دهنده تعداد دفعاتی است که آن کار را انجام داده‌اید و B نشان‌دهنده شیب تابع است.

معادله یادگیری به شما کمک می‌کند تا درک کنید برای رسیدن به بیشترین بازده، چقدر زمان نیاز دارید. طبق این فرمول هرچقدر بیشتر تلاش کنید، سریع‌تر به هدف می‌رسید. برای استفاده فرمول یادگیری، باید زمان و داده‌های خروجی را برای هر چیزی که می‌خواهید اندازه‌گیری کنید، ردیابی کنید. مثلاً ممکن است بخواهید کارایی یک کارمند جدید را اندازه‌گیری کنید. برای این کار، مدت‌زمانی که برای اولین بار یک پروژه یا حتی یک وظیفه کوچک را انجام می‌دهد، به‌عنوان متغیر در نظر بگیرید.

انواع منحنی یادگیری، کاربردهای منحنی یادگیری

به‌طورکلی چهار نوع منحنی یادگیری وجود دارد. مسیر منحنی‌های یادگیری با توجه به مدل پیشرفت شما ترسیم می‌شود. بیایید باهم چهار نوع اصلی این منحنی و نحوه کار کردن با آن‌ها را مرور کنیم:

• منحنی یادگیری با بازده کاهشی

این منحنی معمولاً وقتی استفاده می‌شود که بخواهید یک کار آسان را یاد بگیرید. همان‌طور که شکل منحنی نشان می‌دهد، در ابتدای کار شما با هربار تلاش پیشرفت زیادی می‌کنید. اما هرچقدر که تلاشتان بیشتر شود، عملکردتان کاهش پیدا می‌کند. دلیل این موضوع واضح است، یادگیری یک کار معمولاً آسان است و خیلی راحت اتفاق می‌افتد. اما چرا بعد از مدتی عملکردتان نه‌تنها بهتر نمی‌شود، بلکه کاهش پیدا می‌کند؟ کاهش بازده با افزایش تلاش، نشان می‌دهد که بعد از انجام دادن یک کار ساده برای چندمین بار، شما انگیزه خود را از دست می‌دهید و خسته می‌شوید.

• منحنی یادگیری با بازده افزایشی

از این منحنی برای اندازه‌گیری پیشرفت در کارهای سخت یا پیچیده استفاده می‌شود. در منحنی یادگیری با بازده افزایشی، میزان پیشرفت شما به ازای تلاش‌هایتان معمولاً خیلی کند است. وقتی ما می‌خواهیم یک کار سخت را شروع کنیم، معمولاً در اولین تلاش‌هایمان شکست می‌خوریم با خیلی پیشرفت نمی‌کنیم. اما با افزایش تلاش‌هایمان، کم‌کم میزان پیشرفت بیشتر و بیشتر می‌شود. همان‌طور که شکل منحنی نشان می‌دهد به‌تدریج و با افزایش دفعات تلاش ما می‌توانیم به حداکثر مهارت و بیشترین سطح عملکرد برسیم.  البته گاهی باوجود تلاش‌های فراوان ما همچنان نمی‌توانیم به اهدافمان برسیم.

در این صورت اگر کمال‌گرا نباشیم، حتماً یک مشکل بزرگ وجود دارد. کتاب بهترین، هنوز هم فرصتی برای بهتر شدن دارد، جوابی برای این مشکل بزرگ است. جیسون ووماک در این کتاب این سؤال را مطرح می‌کند که چرا کارمندان در پایان ساعات کاری بازهم با انبوهی از کارهای عقب‌افتاده رو‌‌به‌رو می‌شوند و آن‌طور که باید از عملکردشان راضی نیستند! درواقع این کتاب، در مورد درد مشترک افرادی صحبت می‌کند که هرروز باانگیزه به سرکار می‌روند اما در پایان روز از حجم کارهای انجام نشده گیج می‌شوند، یا کسانی که بعد از مدتی پیشرفت، احساس می‌کنند در حال درجا زدن هستند. پس اگر باوجود تلاش‌های زیاد منحنی شما هنوز با بالاترین سطح عملکرد فاصله دارد، مطالعه این کتاب را از دست ندهید.

•  منحنی یادگیری با بازه افزایشی- کاهشی ( منحنی S شکل)

این منحنی همان‌طور که از نامش پیداست، شکلی شبیه به S دارد. منحنی یادگیری S شکل در حقیقت ترکیبی از دو منحنی قبلی است. در این منحنی، سرعت یادگیری ابتدا کند و آرام است، اما به‌تدریج بیشتر می‌شود و درنهایت به یک ریتم ثابت می‌رسد. درست مانند سیر پیشرفت یک کارمند باسابقه! یا یک استاد کهنه‌کار؛ اما اگر به شکل منحنی دقت کنید، متوجه می‌شوید که سرعت پیشرفت در قسمت بالای منحنی بار دیگر کند می‌شود. پایین آمدن نرخ پیشرفت در این قسمت به معنای روبرویی با چالش‌های جدید است.

منحنی S شکل یکی از واقعی‌ترین نمادهای تلاش انسان است. پیشرفتی که کند است و با توجه به تلاش‌های مکرر بیشتر می‌شود. انسان هرگز با یک سیر تند و ثابت پیشرفت نمی‌کند. طبیعی است که هر شخص یا هر فرایندی حتی وقتی در بهترین حالت خودش باشد، با چالش‌هایی روبه‌رو شود که ریتم پیشرفت را کند یا متوقف کند. اما تلاش‌های مکرر قطعاً باعث می‌شود که این ریتم کند، دوباره سرعت بگیرد.

•  منحنی پیچیده

منحنی پیچیده، شکل تکمیل‌شده تمام منحنی‌های یادگیری است. اگر می‌خواهید یک کار را در بالاترین سطح یاد بگیرید، منحنی پیچیده بهترین تصویری است که می‌توانید در ذهنتان نگاه دارید. در قسمت اول کار، سرعت یادگیری پایین است، در قسمت بعدی سرعت یادگیری به‌تدریج بیشتر می‌شود. در قسمت بعدی شما کم‌کم به یک ریتم ثابت می‌رسید. این مرحله‌ای است که احساس می‌کنید مهارت کافی دارید و چیز بیشتری برای یادگرفتن باقی نمانده است. اما همان‌طور که می‌بینید منحنی همچنان ادامه دارد.

اگر در این مرحله همچنان به کار و تلاش ادامه دهید متوجه می‌شوید که هنوز چیزهایی برای یادگرفتن وجود دارد؛ پس دوباره دست به تلاش می‌زنید. شما این کار را تا جایی ادامه می‌دهید که مهارت به بخشی از ناخودآگاه یا حافظه ماهیچه‌ای‌تان تبدیل می‌شود. نفوذ به ناخودآگاه، بالاترین حد یادگیری یک کار است. یک راننده کهنه‌کار هیچ‌وقت به رانندگی فکر نمی‌کند، او برای رانندگی تلاش نمی‌کند بلکه به شکل ناخودآگاه ترمز می‌گیرد، گاز می‌دهد و سرعتش را کنترل می‌کند. چون این مهارت به بخشی از ناخودآگاهش تبدیل‌شده است.

منحنی یادگیری ابینگهاوس

این منحنی اولین بار در اوایل قرن بیستم مورداستفاده قرار گرفت. اما نظریه منحنی یادگیری، اولین بار توسط دکتر هرمان ابینگهاوس در سال ۱۸۸۵ اختراع شد. ابینگهاوس آن زمان مشغول مطالعه حافظه انسان بود. او بررسی‌های زیادی در حوزه حافظه انجام داد و نتیجه آن‌ها به وجود آمدن تئوری منحنی فراموشی بود. منحنی یادگیری ابینگهاوس به ما کمک می‌کند تا درک کنیم حافظه چطور کار می‌کند. این نظریه به ما کمک می‌کند بفهمیم چه زمانی و چرا اطلاعات خاصی را فراموش می‌کنیم و چگونه می‌توانیم با این موضوع مقابله کنیم.

امروزه منحنی های یادگیری زیادی برای ارزیابی عملکرد وجود دارد که از بین آن‌ها می‌شود به منحنی یادگیری ثرندایک یا منحنی یادگیری لایتنر اشاره کرد. اما منحنی یادگیری که ما امروز با آن سروکار داریم، شکل مدرن شده نظریه یادگیری ابینگهاوس است. این منحنی، درواقع وسیله‌ای گرافیکی برای به تصویر کشیدن میزان پیشرفت برحسب معیار معین کارایی، درنتیجه تمرین است.

حال اگر این تلاش‌ها را بر اساس تابعی از زمان روی یک منحنی رسم کنیم، می‌توانیم الگویی را به دست بیاوریم که پیشرفت ما، نقطه اوج عملکرد یا حتی نهایت کارمان را به‌راحتی پیش‌بینی می‌کند. البته فراموش نکنید، اگرچه طبق این تئوری تلاش‌های بیشتر باعث کاهش زمان می‌شود، اما این یک موضوع ثابت نیست. در جهان واقعی عوامل زیادی وجود دارد که ممکن است نتیجه نهایی را تغییر بدهند یا روی آن تأثیر بگذارند. این موضوع باعث شده که در طول زمان، شکل‌های مختلفی از منحنی‌های یادگیری به وجود بیایید. مثل منحنی یادگیری برای کارهای ساده، پیچیده یا چالشی که در قسمت بالا دیدیم.

تاثیر منحنی یادگیری در مدیریت:

واقعیت این است که هیچ سازمانی نمی‌تواند خودبه‌خود عملکرد یا سیر رشدش را بهبود بدهد. برای بهتر شدن باید یاد بگیرید. استفاده از این نوع منحنی در مدیریت، باعث به وجود آمدن فرهنگ یادگیری در تمام سازمان می‌شود. وقتی کارمندان موظف باشند که به یادگیری ادامه بدهند، عملکرد سازمان درست شبیه به شکل منحنی یادگیری سیر صعودی پیدا می‌کند.

علاوه بر این، استفاده از این منحنی در مدیریت به یک سازمان کمک می‌کند تا موفقیت، پیشرفت و یا حتی شکست یک فرایند را پیش‌بینی کند. این باعث می‌شود که یک مدیر موفق تصمیم‌های تجاری دقیق‌تری بگیرد. البته باید مراقب باشید که معیارهای مناسب را برای اندازه‌گیری در نظر بگیرید. از دیگر کاربردهای منحنی یادگیری برنامه‌ریزی دقیق فعالیت‌های بازاریابی، کنترل هزینه و  استخدام است. وقتی یک مدیر از این منحنی استفاده می‌کند، علاوه بر تربیت کارکنان باتجربه، باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها می‌شود.

علاوه‌براین وقتی با استفاده از کاربردهای منحنی یادگیری عملکرد کارکنان را اندازه‌گیری کرده باشید، اندازه‌گیری هزینه‌های تولید کار سختی نیست. وقتی یک مدیر آمار دقیق از عملکرد سازمان داشته باشد، معامله تجاری برایش آسان می‌شود. از همه مهم‌تر شما می‌توانید به‌جای عملکرد کارکنان، از متغیرهایی مثل هزینه واحد یا ساعت کار واحد استفاده کنید و هزینه نهایی تولید را تخمین بزنید. در آخر باید گفت اگر دوست دارید بیشتر درباره مدیریت موفق و مؤثر بدانید، مطالعه کتاب رهبران آخر غذا می خورند را در اولویت قرار دهید.

سایمون سینک در این کتاب، بعد از توضیح اهمیت و چگونگی تعیین چرایی یک شرکت یا سازمان، با تلفیق علوم روان‌شناختی و بیزینس و نفوذ به ریشه‌های روان‌شناختی یک انسان، با ارائه نگرش‌ها و چشم‌اندازهایی بدیع و الهام‌بخش، به توضیح چگونگی ایجاد تعهد درونی و اعتماد متقابل در یک سازمان می‌پردازد. رهبران آخر غذا می‌خورند، کتابی است که از شما یک رهبر موفق و محبوب می‌سازد.

تاثیر منحنی یادگیری در زندگی:

شما کجای زندگی ایستاده‌اید؟ چقدر برای رسیدن به اهدافتان تلاش کرده‌اید؟ وقتی با چالش‌ها مواجه می‌شوید از پا می‌افتید یا همچنان باقدرت ادامه می‌دهید؟ شاید هرکسی بتواند یک پاسخ تقریبی به این سؤالات بدهد، اما واقعیت این است که ما نمی‌توانیم به شکل دقیقی میزان تلاش‌هایمان را اندازه‌گیری کنیم. اینجا نقطه‌ای است که منحنی یادگیری در زندگی به کمک ما می‌آید. این منحنی به شما کمک می‌کند تا مسیر حرکت و پیشرفتتان را ببینید. اگر در شروع یک کار خیلی کند پیش بروید، ناامید نمی‌شوید.

از سمتی اگر پیشرفت خوبی داشته باشید با دیدن مسیر رشدتان انگیزه می‌گیرید. اگر روبرو شدن با چالش‌ها شما را از ادامه دادن منصرف کند، منحنی یادگیری به شما کمک می‌کند تا همچنان ادامه بدهید. مهم‌ترین سؤال هر شخصیت در هرکجای جهان و هر فرایندی شاید این پرسش باشد: من کجای مسیرم هستم؟ استفاده از منحنی یادگیری در زندگی می‌تواند دقیق‌ترین پاسخ برای این سؤال باشد.