ثبت نام و دریافت هدیه
پیش‌بینی آینده متاورس که هیچ، تصور انسان‌ها از آینده خودشان نیز دائماً در حال تغییر است. تا همین چند سال پیش، فرار از ترافیک با ماشین‌های پرنده، نشانه روزهای خوش فردا بود؛ اما بحران‌های پی‌درپی، دشواری‌های زندگی و تهدیداتی مانند تغییرات اقلیمی، باعث شده تا بخواهیم نه فقط از ترافیک، که به طور کلی از دنیای واقعیت فرار کنیم.
این وضعیت مصادف شد با فراگیر شدن فناوریهای واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR). تصویر کنونی از آینده بشریت، فرد غم‌زده‌ای است که در اتاقی تنگ و تاریک، عینک VR روی صورتش گذاشته است و با دنیایی غیرواقعی سر خود را گرم می‌کند.
پس از اینکه زاکربرگ جهانی مجازی به نام متاورس را بر سر زبان‌ها انداخت، شاهد گسترش بیشتر این تصور بودیم. اما واقعا چنین فردایی در انتظار ما است؟ برخی متخصصان به متاورس خوش‌بین هستند و آن را سرزمینی سرشار از فرصت‌ها برای بهتر کردن دنیای حقیقی می‌دانند.
برخی آن را پادآرمان‌شهر و دستپخت شرکت‌های بزرگ می‌نامند و عده‌ای دیگر، معتقدند آینده متاورس نیز مانند خودروهای پرنده، فراموشی و پیوستن به زباله‌دان ایده‌های شکست‌خورده است.
در این مقاله از مجله بوکاپو به بررسی جایگاه فعلی و مسیر پیش‌روی متاورس می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
متاورس چیست؟
یک اکوسیستم مجازی، سه‌بعدی و به‌هم‌پیوسته بر بستر اینترنت که به کاربران اجازه می‌دهد به صورت مشترک با دیگران زندگی را به گونه‌ای متفاوت از دنیای بیرون تجربه کنند. دسترسی به این محیط، از طریق فناوری‌هایی چون واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و واقعیت ترکیبی (MR) امکان‌پذیر است.
هرچند نام آن به تازگی بر سر زبان‌ها افتاده، اما مفهوم جدیدی نیست. واژه «متاورس» نخستین بار سال ۱۹۹۲ در رمان علمی تخیلی «برفک» به کار رفت، اما مفهوم دنیایی مجازی حتی پیش از آن هم در ذهن‌های خلاق شکل گرفته بود.
سال ۲۰۲۱ شرکت فیس‌بوک نام خود را به متا تغییر داد و اعلام کرد که در این زمینه سرمایه‌گذاری عظیمی خواهد کرد. طولی نکشید که سایر غول‌های دنیای فناوری نیز، از جمله گوگل، کوالکام و انویدیا، به صف علاقه‌مندان دنیای جدید مجازی پیوستند.
توجه داشته باشید که متاورس را نمی‌توان یک محصول خاص در نظر گرفت، بلکه مانند اینترنت یا رایانه، بستری است برای ارائه خدمات گوناگون از طریق ابزارهای متنوع. شرکت‌های مختلف واژه متاورس را برای محیط‌های تحت وب متفاوتی به کار می‌برند، از بازی‌های آنلاین مانند فورتنایت و روبلاکس تا فضاهای آموزشی و محیط‌های کاری مثل Mesh مایکروسافت.
برای شناخت بهتر این فناوری، می‌توانید خلاصه کتاب راهنمای متاورس را در بوکاپو مطالعه کنید.
پیش‌بینی مسیر آینده متاورس
سؤال مهم اینجاست: تکلیف متاورس چه خواهد شد؟ آیا می‌توان به فراگیر شدن آن امیدوار بود یا باید آن را در کنار سایر ایده‌های شکست‌خورده و علمی تخیلی گذاشت؟ برای پاسخ دادن به این پرسش باید با چرخه هایپ فناوری گارتنر آشنا شویم.
چرخه هایپ
این چرخه شامل پنج مرحله است: ماشه ظهور فناوری، اوجگیری انتظارات، سراشیبی سرخوردگی، صعود روشنگری، و سطح سوددهی. 
ماشه ظهور زمانی چکانده می‌شود که یک فناوری احتمالی، توجه رسانه‌ها را به خود جلب می‌کند. در این مرحله هنوز محصول تجاری قابل عرضه‌ای وجود ندارد.
مرحله اوجگیری انتظارات هنگامی است که داستان‌های متعددی از کاربرد معجزه‌آسای فناوری به گوش عموم مردم میرسد. این‌جا است که خوش‌بینی نسبت به آینده فناوری به بالاترین میزان ممکن میرسد. تعداد محدودی از شرکت‌ها نیز به سراغ آن می‌روند.
در قدم بعدی، یعنی سراشیبی سرخوردگی، شکست‌های متعدد موجب گسترش ناامیدی از کاربردی بودن محصول می‌شود. جذب سرمایه تنها در صورتی ادامه پیدا می‌کند که تولیدکنندگان به بهبود محصول و رفع مشکلات ادامه دهند.
پس از آن، نوبت صعود روشنگری میرسد. مزایای کاربردی فناوری بیش از پیش شناخته می‌شود. نسل دوم و سوم محصولات آماده می‌شود و شرکت‌های بیشتری به سرمایه‌گذاری روی آن علاقه پیدا می‌کنند.
در نهایت وارد سطح سوددهی می‌شویم. محصول به صورت عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد و معیارهای واضح‌تری برای سنجش کیفیت آن به دست می‌آید.
درباره ظهور و مطرح شدن متاورس صحبت کردیم. هنگامی که مارک زاکربرگ نام شرکت خود را به متا تغییر داد، وارد مرحله اوجگیری انتظارات شدیم. همه جا صحبت از آینده متاورس و تحول عظیمی بود که در جهان ایجاد خواهد کرد. اما مدتی است که خبرهای کمتری از آن به گوش میرسد…
پیشنهاد مطالعه: آینده متاورس (دنیای آباد فردا یا ویرانه‌ای در مسیر فراموشی؟)
کجای کار هستیم و به کجا می‌رویم؟
در حال حاضر، متاورس در مرحله گذار از اوج انتظارات به سراشیبی سرخوردگی قرار دارد. بسیاری از آرزوها نقش بر آب شده‌اند و هنوز کمتر کسی را پیدا می‌کنیم که در منزل یا محل کار خود، تجهیزات VR داشته باشد.
با این حال، این به معنای شکست متاورس نیست. سرمایه‌گذاری هنگفت برخی از بزرگترین شرکت‌های عرصه تکنولوژی نیز نشان می‌دهد در هر صورت باید به آینده متاورس امیدوار بود، با این که شاید سال‌ها با رسیدن به دوران صعود و سوددهی فاصله داشته باشیم.
هوش مصنوعی هم فناوری نوین دیگری است که می‌تواند کسب‌وکار شما را متحول کند. در مقاله دیگری به بررسی کاربرد هوش مصنوعی در این زمینه پرداخته‌ایم.
توجیه اقتصادی و تعامل‌پذیری، شرط بقای متاورس
اینترنت پانزده سال پیش را به یاد بیاورید. دنیایی مخصوص سرگرمی و هنر که فعالیت‌های شغلی سهم چندانی در آن نداشتند. به نظر میرسد متاورس نیز همین مسیر را در پیش خواهد گرفت و به زودی، شیوه کار کردن ما را متحول خواهد کرد.
نبود قوانین دست‌وپاگیر جهان خارج، فرصت بی‌نظیری در اختیار فعالان و شرکت‌های خلاق و انعطاف‌پذیر می‌گذارد. به همین دلیل است که بسیاری از غول‌های دنیای اقتصاد، حتی شرکت‌هایی خارج از دنیای فناوری همچون مک‌دونالد و نایکی، از همین حالا به سراغ این حوزه رفته‌‌اند.
اقتصاد در متاورس به شدت تمرکز زدایی خواهد شد. نقش‌آفرینان بزرگ نمی‌توانند به اندازه سابق بازار را کنترل کنند و مالکیت شکلی فردی‌تر و خصوصی‌تر به خود خواهد گرفت. شبکه‌ای از امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) به مصرف‌کنندگان اجازه می‌دهد خود، قوانین معامله را تعیین کنند.
گزینه‌های مالی متنوع‌تر باعث می‌شود تا این سیستم عملکردی هدفمند و کم هزینه داشته باشد و با سوددهی بالا، جذابیت بیشتری برای همه کاربران پیدا کند.
احتمالاً دارایی‌های دیجیتال، از جمله NFTها، از مفاهیمی باشند که بلافاصله پس از شنیدن واژه‌های متاورس و اقتصاد به ذهن شما میرسد. زمان چندانی از معرفی آن‌ها نمی‌گذرد؛ به همین دلیل، طبیعی است که شاهد شکست بسیاری از ایده‌ها باشیم.
با این حال، پس از مدتی، برنده‌های اصلی مشخص خواهند شد. پیش‌بینی می‌شود بازار NFT ها هم از دنیای هنر و سرگرمی دور شده و نقش عملی‌تری در دنیای اقتصاد بر عهده بگیرد.
تمام نکات بالا به شرطی عملی خواهند شد که فناوریهای VR و AR به اندازه کافی توسعه پیدا کنند و در دسترس عموم قرار بگیرند.
این ابزارها دروازه ورود مصرف‌کنندگان به دنیای متاورس هستند. برای اینکه واقعیت مجازی و افزوده جای خود را در زندگی روزمره انسان‌ها باز کنند، علاوه‌بر افزایش کارایی و کاهش قیمت دستگاه‌ها، نیازمند بهبود چشمگیر تعامل‌پذیری (Interoperability) بین سیستم‌عامل‌ها و ابزارهای مرتبط با این فناوری هستیم.
دستگاه‌های VR و AR از نظر گستردگی کاربرد و استفاده آسان، فاصله زیادی تا گوشی‌های هوشمند دارند. رسیدن به این سطح، می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در آینده متاورس ایفا کند.
سخن آخر
عوامل زیادی در موفقیت یا شکست یک فناوری تازه نقش دارند. آینده متاورس هم با تمام پتانسیل‌های خود از این قاعده مستثنی نیست.
به نظر میرسد که این فناوری در حال حاضر به اندازه اختراعاتی مانند گوشی‌های هوشمند تحول‌آفرین نبوده است.
شاید سال‌ها با رسیدن به آن نقطه فاصله داشته باشیم. با این حال، شکی نیست که با گذشت زمان کافی و ایجاد تدریجی تغییرات لازم، این فناوری به جایگاه پیش‌بینی شده خود خواهد رسید.
طبق چرخه هایپ گارتنر، متاورس وارد مرحلهای به نام سراشیبی سرخوردگی شده است. به نظر میرسد با گذشت زمان و پیشرفت فناوریهای واقعیت مجازی و افزوده، شاهد اوجگیری دوباره این دنیا خواهیم بود.
کتاب راهنمای متاورس، اثر هاریسون تری، مفاهیم اصلی این حوزه را (از توکن‌های غیر قابل تعویض گرفته تا آواتارها) به زبان ساده توصیف کرده و شما را با فرصت‌های تجاری متاورس آشنا می‌کند.
